13.08.2012, 16:13
Żmije - słowiańskie smoki
Żmij nie jest istotą, którą można jednoznacznie określić jako złą lub dobrą. Wielu badaczy uważa, iż żmije były przychylne ludziom i walczyły ze złem uosobionym w postaci smoków (które wygląd zbliżony miały do naszych dzisiejszych wyobrażeń o bazyliszkach). Same jednak wyglądały tak jak widzą nam się smoki. Przekonanie to szczególnie silne było na ziemiach polskich, gdzie żmija uważano za sprzyjającą ludziom istotę.
Jednak na wschodzie i południu słowiańszczyzny, to właśnie żmij był złowrogim smokiem, uosobieniem sił zła i chaosu. Wyobrażano go sobie jako jaszczura o straszliwym wyglądzie, zamieszkującego ciemne chmury. Uosabiany był częstokroć z Płanetnikami i Chmurnikami, wierzono bowiem, że posiada władzę nad deszczem. W Rosji i niektórych rejonach Polski uważano nawet, że tęcza jest ogromnym smokiem pijącym z ziemi
wodę, którą utraciły chmury podczas deszczu.
Istnieje przekonanie, że początkowo wszyscy Słowianie czcili żmije i dopiero z czasem zaczęto ich mianem nazywać złe smoki; co nie miało jednak miejsca w Polsce, przynajmniej północnej.
Według niektórych źródeł żmije mogły przybierać niemal dowolną postać. Najczęściej jednak jawiły się jako skrzydlate jaszczury lub ludzie.
W tej drugiej postaci były podobno bardzo skore do kontaktów seksualnych z kobietami.
Żmij często przedstawiany był też jako istota antagonistyczna bóstwu nieba bądź słońca. Mówi o tym pewna bajka spisana w XIX w. Jej bohaterami są dwie istoty. Jedną z nich jest zły smok (żmij) nękający ludzi i odbierający im dobytek. Drugą zaś bóg, uosobienie dobra i sprawiedliwości, siły wyższej czuwającej nad ludźmi. Treść owej bajki brzmi następująco:
"Bóstwo spiera się ze swym Nieprzyjacielem:
Bóstwo mówi - Ubiję ciebie.
Nieprzyjaciel opiera się - Jakże mnie ubijesz, jeśli się skryję
- Gdzie?
- Pod człowieka
- Ubiję człowieka i ciebie ubiję.
- Skryję się pod koniem
- Ubiję wtedy i konia i ciebie ubiję.
- A ja się skryję po drzewo, tam mnie nie ubijesz.
- Drzewo rozbiję i ciebie ubiję.
- A ja się skryję pod kamień.
- I kamień rozbiję, i ciebie ubiję.
- To ja się skryję do wody.
- Tam dla ciebie miejsce, tam się znajdziesz."
Historia ta oparta została najprawdopodobniej na micie, mówiącym o walce dobra ze złem.
Słowianie wierzyli, że podczas burzy smoki w postaci ciemnych chmur, uciekają przed gniewem boga gromu, który ciska w nich piorunami. Krew zabitego smoka mogła zapalić dom lub drzewo.
Na podstawie obu tych wierzeń rosyjscy naukowcy doszli do wniosku, że pierwotna wersja mitu wyglądać musiała następująco:
Bóg burzy zasiadał na szczycie Wielkiego Drzewa Świata i stamtąd spoglądał na dół. Na samym zaś dole, u korzeni Drzewa żył zły smok-żmij, który porywał ludziom bydło. Władca gromu stawał w obronie ludzi i uwalniał bydło. Żmij po wstępnej potyczce uciekał przed bogiem i krył się pod wieloma postaciami; ostatecznie jednak przegrywał. Zwycięstwo dobra oznajmiane było poprzez deszcz. Pokonany smok krył się w ziemi i wodzie.
Mit przyrównać można do legendy o smoku wawelskim. Z tą jednak różnicą, że role Drzewa Kosmicznego pełni tu góra (Wawel).
Słowianie wschodni i południowi wierzyli zaś w Smoka Ognistego, który z jedną z ludzkich kobiet spłodził wężokształtnego syna pokrytego wilczą sierścią, nazwanego "Wężem Ognistym Wilkiem". Nowopoczęty została wojownikiem. Posiadał zdolność przemiany siebie i swojej drużyny w wilki, ptaki i inne zwierzęta. Z czasem, zabił swego ojca.
Jak więc widać Żmije są zarówno istotami dobra i porządku, jak również zła i chaosu. Zwane były różnie w zależności od regionu
występowania (Ruś - zmej; Bułgaria - ażdach; Polska - żmij). Zamieszkiwały przestworza, jeziora, jaskinie lub bagna; walczyły ze smokami chaosu lub same były z nimi identyfikowane. I choć nie znamy o nich wielu mitów, podań i legend, to pamiętajmy, że są one jednymi z najpiękniejszych i najbarwniejszych mitycznych stworzeń świata starożytnego i wczesnego okresu średniowiecza.
Źródło
Żmij nie jest istotą, którą można jednoznacznie określić jako złą lub dobrą. Wielu badaczy uważa, iż żmije były przychylne ludziom i walczyły ze złem uosobionym w postaci smoków (które wygląd zbliżony miały do naszych dzisiejszych wyobrażeń o bazyliszkach). Same jednak wyglądały tak jak widzą nam się smoki. Przekonanie to szczególnie silne było na ziemiach polskich, gdzie żmija uważano za sprzyjającą ludziom istotę.
Jednak na wschodzie i południu słowiańszczyzny, to właśnie żmij był złowrogim smokiem, uosobieniem sił zła i chaosu. Wyobrażano go sobie jako jaszczura o straszliwym wyglądzie, zamieszkującego ciemne chmury. Uosabiany był częstokroć z Płanetnikami i Chmurnikami, wierzono bowiem, że posiada władzę nad deszczem. W Rosji i niektórych rejonach Polski uważano nawet, że tęcza jest ogromnym smokiem pijącym z ziemi
wodę, którą utraciły chmury podczas deszczu.
Istnieje przekonanie, że początkowo wszyscy Słowianie czcili żmije i dopiero z czasem zaczęto ich mianem nazywać złe smoki; co nie miało jednak miejsca w Polsce, przynajmniej północnej.
Według niektórych źródeł żmije mogły przybierać niemal dowolną postać. Najczęściej jednak jawiły się jako skrzydlate jaszczury lub ludzie.
W tej drugiej postaci były podobno bardzo skore do kontaktów seksualnych z kobietami.
Żmij często przedstawiany był też jako istota antagonistyczna bóstwu nieba bądź słońca. Mówi o tym pewna bajka spisana w XIX w. Jej bohaterami są dwie istoty. Jedną z nich jest zły smok (żmij) nękający ludzi i odbierający im dobytek. Drugą zaś bóg, uosobienie dobra i sprawiedliwości, siły wyższej czuwającej nad ludźmi. Treść owej bajki brzmi następująco:
"Bóstwo spiera się ze swym Nieprzyjacielem:
Bóstwo mówi - Ubiję ciebie.
Nieprzyjaciel opiera się - Jakże mnie ubijesz, jeśli się skryję
- Gdzie?
- Pod człowieka
- Ubiję człowieka i ciebie ubiję.
- Skryję się pod koniem
- Ubiję wtedy i konia i ciebie ubiję.
- A ja się skryję po drzewo, tam mnie nie ubijesz.
- Drzewo rozbiję i ciebie ubiję.
- A ja się skryję pod kamień.
- I kamień rozbiję, i ciebie ubiję.
- To ja się skryję do wody.
- Tam dla ciebie miejsce, tam się znajdziesz."
Historia ta oparta została najprawdopodobniej na micie, mówiącym o walce dobra ze złem.
Słowianie wierzyli, że podczas burzy smoki w postaci ciemnych chmur, uciekają przed gniewem boga gromu, który ciska w nich piorunami. Krew zabitego smoka mogła zapalić dom lub drzewo.
Na podstawie obu tych wierzeń rosyjscy naukowcy doszli do wniosku, że pierwotna wersja mitu wyglądać musiała następująco:
Bóg burzy zasiadał na szczycie Wielkiego Drzewa Świata i stamtąd spoglądał na dół. Na samym zaś dole, u korzeni Drzewa żył zły smok-żmij, który porywał ludziom bydło. Władca gromu stawał w obronie ludzi i uwalniał bydło. Żmij po wstępnej potyczce uciekał przed bogiem i krył się pod wieloma postaciami; ostatecznie jednak przegrywał. Zwycięstwo dobra oznajmiane było poprzez deszcz. Pokonany smok krył się w ziemi i wodzie.
Mit przyrównać można do legendy o smoku wawelskim. Z tą jednak różnicą, że role Drzewa Kosmicznego pełni tu góra (Wawel).
Słowianie wschodni i południowi wierzyli zaś w Smoka Ognistego, który z jedną z ludzkich kobiet spłodził wężokształtnego syna pokrytego wilczą sierścią, nazwanego "Wężem Ognistym Wilkiem". Nowopoczęty została wojownikiem. Posiadał zdolność przemiany siebie i swojej drużyny w wilki, ptaki i inne zwierzęta. Z czasem, zabił swego ojca.
Jak więc widać Żmije są zarówno istotami dobra i porządku, jak również zła i chaosu. Zwane były różnie w zależności od regionu
występowania (Ruś - zmej; Bułgaria - ażdach; Polska - żmij). Zamieszkiwały przestworza, jeziora, jaskinie lub bagna; walczyły ze smokami chaosu lub same były z nimi identyfikowane. I choć nie znamy o nich wielu mitów, podań i legend, to pamiętajmy, że są one jednymi z najpiękniejszych i najbarwniejszych mitycznych stworzeń świata starożytnego i wczesnego okresu średniowiecza.
Źródło
