Zioła i ich właściwosci

[Anariela]

Zioła i ich właściwości

Wstęp

Zdaniem wielu zbieranie ziół to domena starszych pań, jednak tak naprawdę każdy może się za to zabrać.Jeśli wydaje ci się, że zbieranie ziół jest łatwe to z pewnością nie masz w tej kwestii zbyt dużego doświadczenia, bowiem tak naprawdę, by móc pozwolić sobie na swobodne zrywanie ziół trzeba przede wszystkim posiadać dość dużą wiedzę. W przeciwnym razie może okazać się, iż rośliny, które zebraliśmy nie tylko nie ukoją naszych dolegliwości, ale również mogą nam zaszkodzić. W końcu nie od dziś wiadomo, że rośliny produkują wiele substancji, które różnie wpływają na nasze organizmy. Z tego względu zawsze warto schować do kieszeni nawet najmniejszy atlas ziół, dzięki któremu w czasie naszej wyprawy będziemy mogli czuć się choć odrobinę pewniej i bezpiecznej. Warto również poczytać co nieco o danych ziołach zanim zdecydujemy się na ich zbieranie, bowiem może okazać się, że dana roślina jest użyteczna tylko w okresie kwitnienia, bądź przeciwnie- przed jego okresem. Należałoby również wiedzieć, czy do przyrządzenia naparu potrzebne będą nam kwiaty, owoce czy też może liście danej rośliny zielnej.

Aloes

Morfologia

Pokrój
Mają rozgałęzione lub nierozgałęzione pędy zakończone rozetą mięsistych liści zawierających żółtawy lub brązowawy sok mleczny.
Liście
Mięsiste, najczęściej z woskowatym nalotem, brzegiem kolczaste, umieszczone w przyziemnych rozetkach.
Kwiaty
Długi, czerwony, żółty lub pomarańczowy okwiat, bogaty w nektar, zebrany w grono. Zapylany przez ptaki. Niekiedy kwiaty są dwubarwne. Powtarzające się kwitnienie odróżnia aloesy od podobnych do nich agaw, które kwitną raz w życiu i zamierają.
Owoc
Torebka.

Wskazania lecznicze na użytek wewnętrzny:
niedomogi miesiączkowania, zapalenia kory mózgu, oskrzelowa dychawica, podostry i przewlekły nieżyt jelita grubego, stany zapalne i zwyrodnienia rogówki i siatkówki, upoczywe bóle głowy, nerwobóle, zanik nerwu wzrokowego, zmętnienie rogówki, stany zapalne przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa, zanikowy nieżyt błony śluzowej żołądka, owrzodzenie odbytnicy i okrężnicy, zaparcia ( gsy ruchy perysaltyczne okrężnicy zanikają, gdy brak jest parcia na zwieracz odbytu u osób w wieku podeszłym i u otyłych)

Wskazania lecznicze na użytek zewnętrzny:
blizny, odmroziny, uszkodzenia naskórka, owrzodzenia podudzia, nieżyt nosa, zapalenie zatok bocznych nosa (wkraplanie i przemywanie), owrzodzenie, pęknięcia skóry, wysypki alergiczne i ropne, źle gojące się rany oraz oparzenia termiczne i promieniami rentgenowskimi, ukłucia owadów, zapalenie śluzówki jamy ustnej, afty, paradontoza, zapalenie sromu (okłady) i pochwy ( tamponowanie)

Przeciwskazania:
krwotok macicy, menstruacja, dolegliwości maciczne, różne krwotoki, powiększona prostata, zapalenie pęcherza moczowego, dezynteria, zapalenia okrężnicy, zapalenie trzewi, niepełny skurcz serca, wiek dziecięcy, ostre lub podostre zapalenie wyrostka robaczkowego i kłębuszków nerkowych, zaawansowana ciąża (od 7 miesiąca), okres miesiączkowania, bezpośrednio po operacji przewodu pokarmowego, żylaki odbytu, ciężka niedomoga serca i naczyń krwionośnych, nadciśnienie, krwotoki.

Działania uboczne:
Większe dawki preparatu aloesu mogą być niebezpieczne dla kobiet ciężarnych (groźba poronienia lub przedwczesnego porodu) oraz w przypadku przekrwienia okrężnicy i narządów miednicy mniejszej. Przy dużych dawkach występuje ogólne osłabienie, spowolnienie pulsu, obniżenie temperatury ciała (hipotermia), a przy 8 g proszku śmierć. Antagonistami aloesu są narkotyki i kwasy.
Niezgodność wywołują garbniki, żelazo, jod, mentol, tymol, fenol, toteż nie powinno się tych środków używać jednocześnie z aloesem.

Arnika górska

Morfologia

Łodyga
Zielona, krótko omszona, prosta, osiąga 15-60 cm wysokości, wyrastająca z krótkiego kłącza. Na szczycie łodygi jeden koszyczek i dwa po bokach (rzadziej cztery).
Liście
Całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w 1-3 pary, naprzeciwległe, trochę lepkie, 3-nerwowe, siedzące, obejmujące łodygę.
Kwiaty
Złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6-8 cm. Dno koszyczka owłosione, zaś jego okrywa gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie).
Owoce
Owłosiona niełupka o dł. 4–5 mm.
Korzeń
Liczne, cienkie, brunatne

Wskazania lecznicze na użytek wewnętrzny:
Pobudza układ nerwowy (kwiaty), pobudza mózg po urazach (skrajne wyczerpanie), ma właściwości wymiotne, stwardnienie tętnic, kurcze tętnicze, koklusz, kontuzje, siniaki, stłuczenia, niektóre porażenia (paraliż).

Wskazania lecznicze na użytek zewnętrzny:
wybroczyny krwawe, urazy, kontuzje, krwiaki, zwichnięcia, rozerwanie mięśni.

Babka płesznik

Morfologia

Łodyga
Rozgałęziona, w górnej części krótko, gruczołkowato owłosiona. Wysokość do 30 cm.
Korzeń
Wrzecionowaty, nieduży, z dużą ilością drobnych bocznych.
Liście
Małe, równowąskie, całobrzegie, owłosione, naprzeciwległe.
Kwiaty
Jasnobrunatne, drobne, zebrane w nieduże kłosy, wyrastające z kątów liści. Pręcików cztery, słupek jeden. Roślina obcopylna, zapylana przez wiatr.
Owoce
Elipsoidalna torebka, otwierająca się wieczkiem. Zawiera dwa małe nasiona, owalnołódkowate, błyszczące, ciemnobrązowe – stąd łacińska nazwa Psulla (pchła).

Zastosowanie:
Łupiny nasion babki płesznik dostarczają błonnika i dobroczynnego śluzu. Błonnik jest nierozpuszczalnym i nietrawionym w przewodzie pokarmowym włóknem roślinnym, które ma zdolność pęcznienia. Zwiększając objętość, pobudza ściany jelit do pracy i przesuwania się znajdującej się w nich masy. Obecność błonnika w jelitach sprzyja rozwojowi przyjaznych bakterii, co pośrednio wpływa na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Łupiny babki płesznik nie tylko chłoną wodę w ilości wielokrotnie przewyższającej ich objętość, ale w obecności wody uwalniają śluz i tworzą żel ułatwiający przesuwanie mas zawartych w jelitach w sposób skuteczny, a jednocześnie delikatny ponieważ nie powoduje to otarcia ścian jelit

Bazylia pospolita

Morfologia

Łodyga
O przekroju czworokątnym i czerwonawym zabarwieniu, wysokości 30 – 60 cm, rozgałęziona.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście jasnozielone, błyszczące, o długości do 5 cm. Jajowate lub romboidalne, o brzegu karbowanym, rzadziej ząbkowanym. Na spodniej stronie znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny.
Kwiaty
Kielich dwuwargowy, o krótkiej rurce. Koloru czerwonawego, różowego lub żółtobiałego. Kwiaty zebrane po 6 w nibyokółki, które wyrastają z kątów liściowych lub tworzą nibykłosy na szczycie pędu. Kwiaty obfitują w nektar. Kwitnie w lipcu i w sierpniu.
Owoce
Mała (do 15 mm), owalna, brązowa niełupka.
Korzeń
System korzeniowy palowy, niezbyt głęboki, w wyniku pikowania silnie rozgałęziony (korzenie boczne)

Działanie lecznicze:
Bazylia działa rozkurczowo, moczopędnie, silnie przeciwroztoczowo, przeciwpierwotniakowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo, przeciwropnie, przeciwzapalnie, żółciotwórczo, żółciopędnie, przeciwalergicznie moczopędnie, kardiotonicznie (wzmaga skurcze serca), pobudzajaco ośrodek oddechowy, pobudzająco na krążenie krwi, rozgrzewająco, regulująco na wypróżnienia, przeciwgorączkowo, napotnie, wykrztuśnie, mukolitycznie, mlekopędnie; pobudza wydzielanie soków trawiennych. Przyśpiesza regenerację skóry.

Wskazania:
Stany zapalne nerek i pęcherza moczowego, zapalenie wątroby, żołądka i jelit, niedobór soków żołądkowych, niedokwaśność treści żołądkowej, stany zapalne zatok, gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli, kaszel, nieżyt jamy nosowej, biegunka, kolki jelitowe, kolka żołądkowa, kolka żółciowa, kolka nerkowa, zaburzenia krążenia obwodowego i mózgowego, choroba wieńcowa, reumatyzm, rzadkoskurcz, spowolniony oddech, zadyszka, przeziębienie, bakteryjne i wirusowe choroby skóry, stany zkazeniowe odbytu i narządów płciowych, stany zapalne uszu, stany zapalne powiek i gałki ocznej, kamica żółciowa.

Bez czarny

Morfologia

Pokrój
Zazwyczaj wysoki krzew, rzadko drzewo. Osiąga wysokość do 10 m.
Pędy
Młoda kora jest zielona. Z wiekiem staje się szara, jasnobrunatna i spękana. Pędy w środku są wypełnione białym, lekkim rdzeniem[5]. Pączki czerwonobrunatne, jajowato-spiczaste, wydłużone, siedzące i wyraźnie skośnie odstające od pędu.
Liście
Mają długość około dwukrotnie większą od szerokości. Są nieparzysto-pierzastozłożone, złożone najczęściej z 5, rzadziej z 3 lub 7 naprzeciwległych, jajowato-eliptycznych i ostro piłkowanych listków. Na górnej stronie są ciemnozielone, od spodu jasne.
Kwiaty
Białe, promieniste, zebrane w duże i płaskie baldachogrona. Pojedyncze kwiaty są drobne, mają krótki kielich, zazwyczaj 5-płatkową koronę, 1 słupek i 5 pręcików. Nie posiadają miodników.
Owoce
Fioletowo-czarne, mięsiste i lśniące pestkowce z 3–6 nasionami.

Wskazania lecznicze :
Owoce (jagody): nerwice, stany zapalne żołądka, biegunka, niedomoga wątroby, niestrawność, żółtaczka, zaparcia, nerwobóle, kamica moczowa.
Rdzeń biały: reumatyzm, artretyzm, dna, puchlina wodna, zapalenie nerek, kamica moczowa, padaczka samoistna, gromadzenie się wody w tkankach.
Kwiaty: astma, katar, gorączka podwyższona z wysypką, różyczka, reumatyzm, szkarlatyna, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie oskrzeli, gruźlica, choroby skórne, czyraki, dolegliwości oczu, nerek.
Liście: zewnętrznie - zwiększona przepuszczalność włosowatych naczyń krwionośnych, zapalenie jamy ustnej i gardła, zapalenie spojówek (okłady), kąpiele kosmetyczne.

Kwiaty działają napotnie, moczopędnie, uszczelniają ściany naczyń włosowatych i zwiększają ich elastyczność.
Owoce działają rozwalniająco, napotnie, moczopędnie, rozkurczowo, przeczyszczająco, przeciwbólowo, usuwają z organizmu toksyny i szkodliwe produkty przemiany materii, mają właściwości przeciwreumatyczne i przeciwzapalne, działają jako środek przeciwbólowy w rwie kulszowej, zapaleniu nerwu trójdzielnego i bólach neuralgicznych..
Liście mają właściwości moczopędne i napotne, działają słabo żółciopędnie i rozwalniająco, zwiększają odporność na choroby zakaźne.
Rdzeń białych młodych gałęzi działa moczopędnie, przepuszczająco, antyreumatycznie, zapobiega dnie, rozpuszcza kamicę nerkową i żółciową, ma właściwości przeciwpadaczkowe.
Dawki lecznicze stosowane z umiarem nie wywołują niepożądanych skutków ubocznych.

Bobrek trójlistkowy

Morfologia

Łodyga
Prosto wzniesiona, naga i bezlistna. Pod ziemią grube, pełzające kłącze.
Liście
Ulistnienie skrętoległe, liście tylko odziomkowe, zanurzone w wodzie. Są skórzaste, ciemnozielone, całobrzegie, potrójne na długich ogonkach o bardzo gorzkim smaku.
Kwiaty
Białoróżowe, zebrane w gęste, zwężające się ku szczytowi grona na długiej, bezlistnej szypułce (10-30 cm) bocznie wyrastającej z kłącza. Kielich 5-dzielny, lejkowato-dzwonkowaty. Korona biała lub różowa, o pięciu odgiętych do tyłu płatkach pokrytych wewnątrz licznymi włoskami. 1 słupek z długą szyjką i dwudzielnym znamieniem, pręcików zwykle 5 o fioletowych pylnikach.
Owoc
Kulisto-jajowata torebka o długości do 13 mm zawierająca drobne nasiona brązowej barwy.

Właściwości lecznicze:
Ma właściwości przeciwszkorbutowe, przeciwmigrenowe, działa oczyszczająco np na krew, pobudza przywspółczulny układ nerwowy, spowalnia współczulny układ nerwowy, ma właściwości przeczyszczające, sprzyja menstruacji, wzmacnia organizm, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i kwasu solnego, poprawia samopoczucie psychiczne, działa przeciwzapalnie, żółciopędnie, wzmacnia działanie gruczołów wydzielania wewnętrznego, przeciwdziała zaparciom, wzdęciom, zapobiega niedomogom wątroby.

Wskazania lecznicze:
anemia, brak apetytu, dermatozy, gorączka naprzemienna, niestrawność, krzywica, szkorbut, dna, reumatyzm, migreny po posiłkach, menstruacja nieregularna, pasożyty jelitowe, osłabienie ogólne.

Brzoza

Morfologia

Pokrój
Posiada lekką i zwiewną koronę.
Pień
Korowina na pniach zazwyczaj gładka, łuszcząca się poziomo cienkimi płatami; biała (najczęściej), żółtawa, ciemnowiśniowa lub czarna. Młode gałązki okrągławe. Pączki okryte 5-6 łuskami.
Liście
Zielone długość do 10 cm. Opadające na zimę, skrętoległe, pojedyncze, ogonkowe, zwykle jajowate, rzadziej okrągławe, piłkowane, wyjątkowo słabo klapowane. Zazwyczaj nagie, tylko wiosną nieco lepkie. Jesienią pięknie żółto-złociste.
Kwiaty
Kwiaty w kotkach. Kwiaty męskie siedzące, wykształcone już jesienią i zimujące, nie okryte łuskami. Pylniki bez włosków na szczycie. Kwiaty żeńskie na szypułkach, umieszczone na bocznych krótkopędach, przez zimę ukryte w pąkach.
Owoce
Drobne orzeszki opatrzone dwoma błonkowatymi skrzydełkami (czasem niepozornymi), osadzone w kątach trójklapowych łusek, które odpadają wraz z dojrzałymi owocami – cały kwiatostan rozsypuje się.

Właściwości lecznicze:
Liście działają moczopędnie, oczyszczająco, napotnie. Pączki usuwają zastój gruczołów chłonnych, kora oczyszcza (np krew), ma właściwości trawienne i przeciwgorączkowe, świeży sok działa przeczyszczająco, usuwa kamicę moczową. Świeży sok z liści brzozy pobudza przesączanie w kłębkach nerkowych i zwiększa wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii oraz potu i żółci. Huba brzozowa a właściwie czyr brzozowy działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, wzmacniająco, zwiększa odporność organizmu i zwalcza wirusy szkodliwe dla organizmu, ma więc znaczenie przeciwnowotworowe, zmniejsza niebezpieczeństwo przerzutów. Odwary podawane doustnie działają przeciwzapalnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego, a w irygacjach - na błony śluzowe narządów rodnych.
Przetwory z brzozy muszą być dawkowane przez lekarza !

Wskazania lecznicze:
wewnętrznie:
obrzęk pochodzenia sercowo-nerkowego, skąpomocz, nadmiar związków azotowych we krwi dający zawroty głowy, reumatyzm, nadmiar kwasu poczowego we krwi, kamica moczowa, bóle nerkowe, puchlina wodna, otyłość, nadmierne wypełnianie naczyń krwią. artretyzm, białkomocz, nadciśnienie i wywołane przez nie zaburzenia ( mózgowe, zawroty głowy, muszki przed oczami), pasożyty jelitowe, miażdżyca (stwardnienie tętnic).
zewnętrznie:
choroby skórne, zapalenie węzłów chłonnych, rany.

Chmiel zwyczajny

Morfologia
Pnącza, których nadziemna część obumiera na zimę. Pędy są długie i szorstkie, liście pojedyncze lub dłoniastozłożone. Rośliny dwupienne.

Właściwości lecznicze:
działa moczopędnie, oczyszczająco, pobudza łaknienie, działa przeciwszkorbutowo. Wpływa regenerująco na krew, uspokaja pociąg płciowy, ma właściwości przeciwskrofuliczne, przeciwgorączkowe, przeciwrobacze, wspomaga porost włosów, działa nasennie, wskazany jest przy niedokwaśności, nadmiernej fermentacji jelitowej, wzdęciach i odbijaniu, koi układ nerwowy, zapobiega zmazom nocnym. Stosowany zewnętrznie łagodzi bóle.

Wskazania lecznicze:
wewnętrznie:
anemia, blednica, brak łaknienia ( zwłaszcza u dzieci), dna, dermatozy ( egzemy, półpasiec, liszajec), gorączka wiosenna i jesienna, kamica, limfatyzm, puchlina wodna, obrzęki, nieżyt jelitowy, podniecenie, moczenie mimowolne, nerwowość i bezsenność, niestrawność i zaburzenia trawienia, pasożyty jelitowe, pobudliwość seksualna, skorfuloza, szkorbut, upławy białe, zapalenie węzłów chłonnych.
zewnętrznie:
bóle reumatyczne, dna, nowotwór zewnętrzny, wrzody, zapalenia korzonków nerwowych, stany zapalne skórym, czyraki, trudno gojące się rany, wypadanie włosów.

Czosnek

Morfologia

Łodyga
Gatunki niskie dorastają 15–25 cm, a gat. silnie rosnące osiągają wysokość nawet 200 cm.
Liście
Odziomkowe, płaskie lub rurkowate. Równowąskie, szarozielone.
Kwiatostan
Baldach lub główka na szczycie bezlistnej łodygi.
Kwiaty
Promieniste, szypułkowe, drobne; płatki jednonerwowe. Pręciki w 2 okółkach po 3; ich nitki szydlaste lub w nasadzie rozszerzone i opatrzone dwoma ząbkami o różnych kształtach – od obłych do ostroszczeciniastych.
Owoce
W formie torebki. Nasiona czarne.
Część podziemna
W formie cebuli pokrytej delikatnymi, suchymi łuskami. Cebula, a także inne części rośliny (mniej) mają charakterystyczny i uważany za jedną z cech rodzajowych zapach.

Zastosowanie:
Dezynfekujące, obniżające ciśnienie tętnicze krwi, żołądkowe, poprawiające przemianę materii. Związki czynne zawarte w czosnku mają silne działanie bakteriobójcze i to w bardzo niewielkich stężeniach, niszczą grzyby i pierwotniaki. Czosnek spożywany doustnie niszczy drobnoustroje przewodu pokarmowego, a jeszcze silniej układu oddechowego. Może być używany do leczenia przewlekłych biegunek bakteryjnych a także zapaleń gardła, krtani i oskrzeli.

Czarnuszka

Morfologia
Rośliny przeważnie jednoroczne, rzadziej dwuletnie i byliny. Liście podwójnie lub potrójne pierzastosieczne. Kwiaty pojedyncze, duże, białe lub niebieskie, rzadziej żółte. Owoce składają się z kilku mieszków, zrośniętych ze sobą. Zawierają czarne nasiona (stąd też nazwa rośliny).

Działanie farmakologiczne:
hipoglikemiczne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, silnie antybiotyczne (antybakteryjne, antywirusowe, przeciwgrzybicze), przeciwpasożytnicze, silnie żółciotwórcze, żółciopędne, rozkurczowe, odkażające układ pokarmowy i oddechowy, moczopędne, przeciwobrzękowe, odtruwające, uspokajające, immunostymulujące (pobudza proliferację limfocytów, syntezę interferonu, zwiększa liczbę limfocytów cytotoksycznych, NK i B). Istnieją doniesienia o wpływie przeciwnowotworowym wyciągów z czarnuszki siewnej. Szwajcarskie prace informują o wpływie ochronnym czarnuszki na żołądek i wątrobę. Składniki czarnuszki hamują syntezę prostaglandyn. Tymochinon i nigellina blokują 5-lipooksygenazę i indukowalną syntazę tlenku azotu. Hamują odczyny autoagresji immunologicznej. Czarnuszka należy do nielicznej grupy roślin mających zastosowanie w terapii chorób autoimmunologicznych, np. toczeń, łuszczyca, reumatyzm, alergie. alfa-hederyna posiada właściwości antynowotworowe. Wyciągi z czarnuszki obniżaja poziom glukozy we krwi i zmniejszają ryzyko powstawania zakrzepów i zatorów. Olej z czarnuszki ochrania i odtruwa miąższ wątroby. Olejek eteryczny z czarnuszki oraz wyciąg spirytusowy z nasion czarnuszki rozszerza oskrzela i przerywa atak astmy.

Przeciwwskazania: ciąża. Trująca dla bezkręgowców i ryb.

Wskazania lecznicze:
dermatozy, wypryski, atopowowe zapalenie skóry, łuszczyca, zakażenia Candida, Cryptococcus i innymi grzybami chorobotwórczymi; trądzik ostry i przewlekły, choroby uczuleniowe, astma (dychawica), przewlekłe i trudne do wyleczenia zakażenia (infekcje) bakteryjne i grzybowe, niezyt oskrzeli, tchawicy, krtani i gardła, kaszel, stany zapalne płuc, zapalenie i nieżyt zatok obocznych nosa, stany nieżytowe układu żółciowego, zastoje żółci, kamica zółciowa, przewlekłe nieżyty nosa, w tym alergiczne, skąpomocz, obrzęki, cukrzyca, biegunka, nieżyt przewodu pokarmowego, choroby pasożytnicze układu pokarmowego, płciowego i skóry, bóle różnego pochodzenia, zastoje żółci, choroba wrzodowa.

Dziewanna wielokwiatowa

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, prosta, o wysokości do 2 m, pokryta żółtawym kutnerem.
Liście
Odziomkowe mają ogonki przeważnie dwukrotnie dłuższe od blaszki, są grubo karbowane lub wrębne i mają klinowatą lub zaokrągloną nasadę. Dolne liście łodygowe są eliptyczne lub odwrotnie jajowate, słabo karbowane. Środkowe i górne są szerokosercowate i krótko zbiegające po łodydze. Wszystkie są pokryte gęstym kutnerem. Podsadki mają długość 9-15 mm.
Włosek choinowaty na kwiecie widziany pod mikroskopem (powiększenie 40x)
Kwiaty
Zebrane w długie grono (wyglądem przypominające kłos) na szczycie łodygi. Oś kwiatostanu jest nieogruczolona. Kwiaty żółte, o płaskiej koronie średnicy 3-5 cm, wyrastające na szypułkach krótszych od kielicha. Znamiona słupków wydłużone, dwustronnie zbiegające po szyjce. Pręciki dwusilne, równowąskie pylniki dłuższych pręcików zbiegają po nitkach i są co najwyżej dwukrotnie krótsze od nitek. Nitki pręcików częściowo nagie, częściowo biało owłosione.
Owoc
Torebka o długości do 100 mm, zawierająca liczne, drobne nasiona.

Zastosowanie:
Leki ziołowe zawierające kwiaty dziewanny wykorzystuje się przy leczeniu chorób górnych dróg oddechowych (kaszel, chrypka, astma oskrzelowa itp.). Oraz jako lek osłaniający w chorobach przewodu pokarmowego. Surowiec ma zastosowanie głównie wykrztuśne (saponiny), w mieszankach ziołowych, też jako lek osłaniający dzięki zawartości śluzu. Ostatnio stwierdzono działanie surowca przeciw wirusom grypy A i B.

Dziurawiec zwyczajny

Morfologia

Pokrój
Osiąga wysokość 30-80 (a nawet 100) cm. Z rozrośniętego kłącza wyrastają pędy kwiatonośne i płonne.
Łodyga
Prosto wzniesiona, rozgałęziona w górnej części, u dołu drewniejąca. Naga, pełna, z nielicznymi gruczołkami w szczytowej części i czerwonawo nabiegła. Posiada dwie podłużne, wystające listwy.
Liście
Ułożone naprzeciwlegle, siedzące, nagie, eliptyczne do równowąskich, długości ok. 3 cm. Blaszka liściowa prześwitująco kropkowana, z gruczołkami na brzegu. W prześwitujących kropkach znajdują się zbiorniki olejków eterycznych.
Kwiaty
Szypułkowe, średnicy do 3 cm, liczne, zebrane w gęste baldachogrono, osadzone w kątach naprzeciwległych przysadek. Działki kielicha są lancetowate, ogruczolone. Korona pięciopłatkowa, żółta, płatki czarno kropkowane, pręciki liczne.
Owoc
Wielonasienna torebka pokryta gruczołkami. Nasiona czarne, drobno kropkowane.

Właściwości lecznicze:
działa antyseptycznie, antybakteryjnie ( hamuje wzrost gronkowca złocistego i innych drobnoustrojów Gram-dodatnich), ściągająco (garbniki), antynadkwaśnie, przeciwskurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i naczynia krwionośne oraz w mniejszym stopniu na drogi moczowe ( powoduje powolny, stopniowy spadek napięcia ścian w tych narządach wywołany przez flawonoidy i hiperycynę), moczopędnie, garbniki działają na drobne naczynia krwionośne, zwłaszcza na włośniczki i tętniczki przedkapilarne. Dziurawiec pobudza łaknienie, poprawia trawienie, działa balsamicznie, przeciwgorączkowo, robakobójczo, przeciwdepresyjnie, flawonoidy skutecznie działają przy nadciśnieniu tętniczym.
Stosowany zewnętrznie ułatwia leczenie ropni, zakażonych ran, oparzeń II i III stopnia, wrzodów, ropnych zapaleń, zakażeń skóry, zapaleń sutka, ostrego nieżytu nosa i zapaleń gardła, owrzodzenia żylakowego. Bywa stosowany na miejsca pozbawione pigmentu przy bielactwie nabytym. Działa przeciwzapalnie i ściągająco.

Wskazania lecznicze:
wewnętrznie:
astma, dolegliwości płucne, biegunka, dolegliwości przewodu pokarmowego, nieżyt i stany zapalne żołądka, jelit oraz przewodu żółciowego, niedokwaśność treści żołądka, przekrwienie wątroby i zaburzenia czynnościowe, skąpomocz, bezesnność, niedomogi krążeniowe, bóle głowy, wyczerpanie nerwowe, zarostowe zapalenie tętnic, choroby zakaźne u dzieci, gorączka przerywana, niestrawność, zapalenie oskrzeli, wywołane przez stresy stany skurczowe wspólnego przewodu dróg żółciowych i trzustki przy wejściu do dwunastnicy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, skurcz odźwiernikai naczyń żylnych, dolegliwości miąższu niektórych narządów, upławy białe, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie nerek, nadciśnienie tętnicze, zapalenie okrężnicy, grypa, angina, gościec stawowy, skaza limfatyczna, moczenie nocne, czyraki, obfite menstruacje. Jest używany jako środek uspokajający, na apetyt oraz zmniejszający przepuszczalność naczyń włosowatych.
zewnętrznie:
rany, oparzenia, owrzodzenia nóg, likwidacja przykrego zapachu z jamy ustnej, zapalenie dziąseł oraz środek na ich wzmocnienie, zapalenie jamy ustnej, ropne zapalenie skóry.

UWAGA: w połączeniu ze słońcem dziurawiec jest niebezpiecznym ziółkiem!

Imbir

Morfologia

Łodyga
Krótka, naziemna. Kłącze, silnie rozwinięte.
Liście
Roślina ulistniona dwurzędowo. Liście o pochwiastej nasadzie i języczku.
Kwiaty
Zwykle duże i efektowne, grzbieciste, o zrosłodziałkowym kielichu i barwnej, zrosłopłatkowej koronie.
Owoce
Torebka lub jagoda.
Korzeń
Podziemny

Działanie lecznicze:
Imbir jest silnym odkażalnikiem i antyseptykiem, pobudza wydzielanie soków trawiennych i żółci, zapobiega zastojom żółci, przyśpiesza procesy detoksykacji w wątrobie, poprawia krążenie skórne, mózgowe, wieńcowe i w kończynach. Przenika do potu i łoju działając odkażająco na gruczoły łojowe, ekrynowe i apokrynowe. Imbir działa silnie przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwpierwotniakowo, przeciwwirusowo, przeciwroztoczowo, przeciwzapalnie, przeciwłojotokowo i pojędrniająco na skórę oraz błony śluzowe. Wcierany w skórę działa rozgrzewająco, przeciwwysiękowo i przeciwbólowo. Pomocny jest w leczeniu chorób skóry troficznych (związanych z zaburzeniami odżywczymi skóry), chorób wirusowych, grzybiczych i bakteryjnych. Warto wcierać go w skórę przy przeziębieniach, zmarznięciu, zimnicy kończyn, blednicy i reumatyzmie. Jest skuteczny w leczeniu trądzików, zwłaszcza po połączeniu z olejem dziurawcowym, olejem arnikowym, krwawnikowym, wrotyczowym, tatarakowym, nagietkowym, arcydzięglowym, kolendrowym, kminkowym i rozmarynowym. Zapobiega wypadaniu włosów, łupieżowi, wspomaga leczenie łuszczycy (psoriasis). Znakomity do leczenia stanów zapalnych i ropnych skóry owłosionej. Ponadto może być stosowany do leczenia skaleczeń, otarć, obrzęków (po urazie mechanicznym), wyprysków i owrzodzeń w obrębie narządów płciowych.
Imbir pobudza ukrwienie narządów plciowych przez co wzmaga erekcję u mężczyzn, zwiększa percepcję (odbiór i analizowanie) wrażeń seksualnych u kobiet i mężczyzn.

Wskazania:
Troficzne (na tle metabolicznym) choroby skóry i włosów, przewlekle stany zapalne zatok obocznych nosa i uszu (plukanki, krople), zawroty głowy, szum w uszach, częste omdlenia, skąpe i nieregularne krwawienia miesiączkowe, żółte upławy (imbir doustnie i irygacje z odwaru), niemoc płciowa, problemy z zajściem w ciążę, zaburzenia trawienia i wchłaniania pokarmu, skapomocz, obrzęki, miażdżyca, sinica kończyn, blednica, zaburzenia koncentracji, osłabienie mięśniowe, zastoje żółci i kamica żółciowa, nieżyt oskrzeli i tchawicy, kaszel, przeziębienie, choroby zakaźne, wirusowe i bakteryjne zakażenia wątroby, nudności, wymioty, choroba lokomocyjna, zaparcia.

Jemioła

Morfologia

Pokrój
Różnokształtne pędy wyrastają na roślinach żywicielskich.
Pędy
Pozornie widełkowato (dychotomicznie) lub okółkowato rozgałęzione.
Liście
Całobrzegie, osadzone na pędach parami (naprzeciwlegle), siedzące. U niektórych gatunków zredukowane do łusek.
Kwiaty
Niepozorne, umieszczone w wiązkach w rozwidleniach pędów. Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie lub dwupiennie.
Owoce
Jemioły wytwarzają soczyste jagody, które są zjadane przez ptaki. Ptaki pośredniczą w ten sposób w rozsiewaniu roślin (ornitochoria). Jagody zawierają jedno lub kilka nasion.
Korzeń
Rozgałęzione pod korą żywiciela, zaopatrzone w specjalne ssawki, przez które pobierają z drewna sole mineralne i wodę.

Jemioła (ziele) obniża ciśnienie krwi, działa przeciwkrwawnicowo i rozkurczająco, wzmacnia działanie gruczołów wydzielania wewnętrznego, poprawia obieg krwi, wpływa regulująco na przemianę materii, wzmaga pracę trzustki, działa ogólnie wzmacniająco.
Macerat z ziela jemioły stosuje się przeciw zaparciu, zwapnieniu żył i innym chorobom na tle miażdżycowym, przy kurczach, nadciśnieniu, padaczce, przy zbyt obfitych krwawieniach miesięcznych, krwotokach płucnych, profilaktycznie - jako środek wpływający hamująco na wylewy krwi do mózgu. Jemioła leczy ponadto kolkę w brzuchu, choroby nerek, wątroby i pęcherza moczowego.

Do celów leczniczych stosuje się ziele jemioły - owoce są szkodliwe i można je stosować tylko zewnętrznie.

Kasztanowiec zwyczajny

Morfologia

Pokrój
Dorasta do 25 m, ma gęstą, kopulastą lub niemal cylindryczną koronę.
Pień
Kora starszych pni łuszczy się tafelkowato.
Liście
Dłoniastozłożone z 5 do 7 wydłużonych, odwrotnie jajowatych listków o długości do 25 cm. Duże pąki wydzielają lepką substancję.
Kwiaty
Płatki białe z żółtymi lub czerwonymi plamkami u nasady. Zebrane w gęste, wiechowate, wzniesione kwiatostany o długości do 30 cm. Kwitnienie w maju.
Owoce
Nazywane kasztanami, kolczaste torebki o średnicy do 6 cm, zawierające 1-3 nasion. Owocuje we wrześniu i październiku.

Właściwości lecznicze:
uszczelnia ściany naczyń włosowatych i dopuszczają ich przepuszczalność do stanu normalnego dzięki zmniejszeniu kruchości naczyń. usprawnia się przepływ krwi w naczyniach żylnych, co hamuje krzepliwość krwi i przeciwdziała powstawaniu zajrzepów wewnątrznaczyniowych. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i łagodnie ściągająco. Garbniki zawarte w kasztanowcu wywierają na przewód pokarmowy działanie rozkurczowe, przeciwzapalne i łagodnie zapierające. Ułatwia wydalanie moczu przy przeroście prostaty.

Wskazania lecznicze:
hemoroidy, dolegliwości w okresie klimakterium, stany zapalne wątroby, gruczołu krokowego, miednicy mniejszej, żylaki nóg, żylak powrózka nasiennego, odmroziny, obrzęki skóry i tkanki podskórnej, obrzęki głośni, płuc, a nawet mózgu, krwiaki, zapalenie ścięgna, zakrzepowe zapalenie żył.
Zewnętrznie przetwory z kasztanowca podaje się w postaci okładów w leczeniu oparzeń, odmrozin, ubytków naskórka, zapalenia naczyń włosowatych skóry. Intrakt ze świeżych niedojrzałych owoców leczy zakrzepy i zastoje żylne, nadmierną przepuszczalność naczyń, jest także stosowany w stanach zapalnych i nieżytowych żołądka i jelit.

Kminek zwyczajny

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, bruzdkowana, mocno rozgałęziona, osiąga 30–70 cm (1 m) wysokości. Podłużnie żeberkowana.
Liście
Liście rozety i dolne łodygowe są długoogonkowe, górne – bezogonkowe, podwójnie- lub potrójniepierzastodzielne, o wąskich działkach. Ogonek liściowy przechodzi w pochwę, z której wyrastają dwa listki.
Kwiaty
Drobne, białe (wyjątkowo zdarzają się różowe), zebrane w liczne baldachy złożone o 5-10 szypułach. Pokrywek brak.
Owoce
Rozłupnia, złożona z dwu oddzielnych niełupek, długości 4–6 mm, podwieszonych na wspólnym wieszadle za pomocą cienkich nici, które po wyschnięciu stają się kruche i łatwo obłamują. Owoce są w stanie dojrzałym brunatne, wydłużone, nieco zagięte ku stronie wewnętrznej, a na stronie zewnętrznej opatrzone 5 żeberkami.
Korzeń
Białawy, wrzecionowaty i mięsisty.

Gatunki podobne
Szalej jadowity (Cicuta virosa), trujący. Różni się mniej pierzastymi liśćmi o ostro ząbkowanym brzegu blaszki.

Właściwości lecznicze:
kminek eliminuje gazy powstałe z powodu nadmiernych procesów gnilnych, w jelitach, działa mlekopędnie, moczopędnie, pasożytobójczo, napotnie, uspokajająco, wyksztuśnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwroztoczowo, przeciwtrądzikowo i przeciwwirusowo. Pobudza czynności serca i układu nerwowego, poprawia apetyt, reguluje krwawienia miesięczne, ułatwia przyswajanie składników pokarmu, usuwa stany skurczowe w przewodzie pokarmowym, wzmacnia ruchy perystaltyczne jelit, wzmacnia procesy przemiany materii przez aromatyzację, poprawia trawienie, pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego, soku trzustkowego i soku jelitowego, działa żółciopędnie. Zwiększa przepływ krwi przez nerki i rozszerza tętniczki nerkowe, zwiększa przepuszczalność śródbłonków nerkowych.

Wskazania lecznicze:
wewnętrznie:
bóle brzucha, brak apetytu, słaba laktacja u matek karmiących, skąpe i niedostateczne miesiączkowanie, nadfermentacja, nadmierna wrażliwość na środki pobudzające pracę serca i naczyń krwionośnych, niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, niedomogi wątroby, niestrawność i zaburzenia trawienia, pasożyty jelitowe, skurcze żołądka, wrzody żołądka i dwunastnicy, wzdęcia brzucha, zaflegmienie górnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli i płuc, zaparcie z powodu przewlekłej lub przejściowej atonii jelit, sensacje żołądkowo-wątrobowe, zaburzenia żółciowe ( niewydolność pęcherzyka żółciowego), nerwice wegetatywne, niezyt układu oddechowego, zapalenie zatok obocznych nosa, przeziębienie, choroby zakaźne, choroby wirusowe, roztoczowe, grzybicze i bakteryjne skóry, choroby ropne, łuszczyca, bielactwo.
zewnętrznie:
poprawia osłabiony słuch, pędzi pasożyty, działa przeciwświerzbowo, leczy wypryski skórne i zastoinowe zapalenie sutka.
Z powodzeniem można stosować przy okładach na oczy przy stanach zapalnych i zapaleniach spojówek, opuchnieciu powiek, zmęczeniu oczu, świądzie oczu.
Wpryskiwanie wywaru kminkowego do jamy nosowej i gardła lub roztworu wodnego z olejkiem kminkowym: stany zapalne zatok obocznych nosa, nieżyt błon śluzowych jamy nosowej i nosowo-gardłowej, katar alergiczny. Do nosa i gardła wprowadzać wywar za pomoca spryskiwacza 3-6 razy dziennie. Zastępuje calkowicie krople syntetyczne. Brak działań ubocznych.

Kolendra siewna

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziona, żebrowana, naga, do 70 cm wysokości. Cała roślina wydziela zapach pluskiew.
Liście
Dolne pojedyncze, długoogonkowe, klapowe, o szerokich działkach; górne – podwójnie pierzastodzielne, o działkach równowąskich, podobnych do kopru.
Kwiaty
Jasnoróżowe lub białe, drobne, zebrane w baldachy złożone wyrastające na końcach rozgałęzień. Roślina miododajna. Kwiaty 5-krotne z 1 słupkiem i 5 pręcikami. Kwitnie od czerwca do lipca.
Owoce
Kulista rozłupka, o średnicy 3–7 mm, złożona z dwu złączonych niełupek, o wężykowatych żeberkach. Młode owoce – zielone, przed dojrzewaniem różowieją, a dojrzałe przybierają barwę żółtawą.
Korzeń
Cienki, palowy, słabo rozgałęziony

Działanie lecznicze
Składniki olejku kolendrowego działają przeciwbakteryjnie (pinen, cyneol, borneol, limonen, linalol), przeciwgrzybiczo (felandren), przeciwwirusowo (wszystkie terpeny), ochronnie na miąższ wątroby (borneol, kwas linolenowy i linolowy, petroselinowy), przeciwzapalnie (flawonoidy, borneol, pinen), przeciwreumatycznie (cyneol, flawonoidy), przeciwdrgawkowo (koriandrol), przeciwnowotworowo (kwas oleinowy, linolenowy, geraniol, pinen, linalol, limonen), wykrzytuśnie (olejek kolendrowy), żółciopędnie i żółciotwórczo (terpeny, aldehydy, flawonoidy, alkaloidy), fotouczulająco (umbeliferon, skopoletyna), przeciwalergicznie (linalol, flawonoidy); obniżają stężenie cholesterolu we krwi (kwas oleinowy, kwas linolenowy, kwas palmitynowy), ponadto uspokajająco i rozluźniająco (linalol, koriandrol), rozkurczowo (borneol, flawonoidy, linalol).
Zwiększa ukrwienie i wrażliwość narządów płciowych, przez co pobudza płciowo.
Olejek eteryczny zwiększa także ukrwienie nerek, przyśpiesza akcję serca, rozszerza nczynia krwionośne obwodowe polepszając ukrwienie kończyn. Rozszerza drogi oddechowe ułatwiając oddychanie, upłynnia wydzieliny śluzowe.
Kolendra pobudza wydzielanie soków trawiennych, przyspiesza trawienie i wchłanianie pokarmu. Wykazuje wpływ przeciwtrądzikowy i przeciwropny. Działa laktogennie (pobudza wytwarzenie mleka podczas laktacji).

Przeciwwskazania: nie stosować u kobiet ciężarnych i osób nadwrażliwych na promienie słoneczne.

Kozłek lekarski

Morfologia

Pokrój
W pierwszym roku wytwarza przyziemną rozetę ogonkowych, nieparzystopierzastych liści. W drugim roku wytwarza masywną łodygę. Pod ziemią posiada krótkie kłącze. Zwykle nie wytwarza rozłogów.
Łodyga
Wyrasta od 50 do 200 cm. Wewnątrz dęta, walcowata, na dole owłosiona, górą naga, głęboko bruzdkowana, nierozgałęziona lub słabo rozgałęziona w górnej części.
Liście
Łodygowe najczęściej naprzeciwległe, zebrane po trzy, cztery, czasem skrętoległe; dolne ogonkowe, górne siedzące. Są nieparzysto-pierzastosieczne z 6-15 parami listków. Na spodniej stronie przeważnie owłosione długimi włoskami.
Kwiaty
Drobne, pachnące, obupłciowe z przedprątnością, co zapewnia obcopylność. Zebrane są w baldachokształtne kwiatostany szczytowe lub kątowe. Kielich niewyraźny, przekształca się na owocach większości gatunków w puch. Korona zrosłopłatkowa, lejkowata, lekko asymetryczna z 5 odgiętym łatkami. Kolor zmienny, od białego przez róż do lila. Pręciki trzy, zrośnięte z rurką korony, słupek jeden, z długą szyjką zakończoną trójdzielnym znamieniem. Zalążnia trójkomorowa, ale zalążki rozwijają się tylko w jednej komorze (dwie zamierają).
Owoc
Orzeszek, podłużnie jajowaty, z trzema żeberkami na wypukłej stronie i jednym żeberkiem na stronie płaskiej. Kolor od beżowego do brunatnego. Na szczycie najczęściej 10 białawych lub kremowych włosków lotnych. MTN 0,4-0,6 g.

Właściwości lecznicze:
W niedużych ilościach olejek pobudza ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza ośrodki oddechowy i naczyniowo-ruchowy. W dużych dawkach działa hamująco na ośrodkowy układ nerwowy zmniejszając pobudliwość odruchową i osłabiając wrażliwość zakończeń nerwowych. Ponadto obniża napięcie mięśni gładkich i rozszerza naczynia wieńcowe. Preparaty kozłka mają działanie skuteczne jako środek uspokajający, przeciwskurczowy i wzmacniający przy różnych zaburzeniach czynnościowych ośrodkowego układu nerwowego, a przede wszystkim w ogólnych stanach nerwicowych ( bezsenność, migreny i histeria)
Działanie lecznicze stwierdzono także przy kołataniu serca i skurczu naczyń wieńcowych w zespole objawów bólu ( dusznica rzekoma), skurczach mięśni gładkich, napadowych skurczach jelit, nadczynności tarczycy, nimfomanii, omdleniach, histerii, neurastenii, zapaleniu skurczowym oskrzeli, gruźlicy płuc.
Kłącze działa uspokajająco, rozkurczowo, przeciwepileptycznie, nasennie, znosi nadfermentację jelitową i wzdęcia, działa także przeciwcukrzycowo, zmniejsza częstotliwość oddawania moczu i osłabia poczucia pragnienia, działa przeciwrobaczycowo na owsiki i glisty jelitowe. Zewnętrznie działa korzystnie na skórę głowy przy łupieżu i łojotoku, przy dermatozach i w stanach zapalnych oczu.
Preparatu kozłka nie należy stosować przez dłuższy czas ( po miesięcznym stosowaniu należy zrobić co najmniej dwutygodniową przerwę)

Wskazania lecznicze:
Astma nerwicowa, bezsenność, częstoskurcz napadowy, zaburzenia czynnościowe, przyspieszone bicie serca na tle nerwowym, bóle głowy, pulsowanie w skroniach, zaburzenia naczyniowo-skurczowe, zawroty głowy, napady padaczkowe częściowe, upośledzenie mowy, wzroku, słuchu, nerwice wegetatywne, przekwitanie u kobiet i u mężczyzn, owsiki, niepokój, nadpobudliwość psychiczna i czuciowa, konwulsje dziecięce, neurastenia, histeria, przekrwienie czynne, nadmierny wpływ krwi do narządów, epilepsja, nadfermentacja jelitowa, omdlenia, wzdęcia, kolka jelitowa, pokrzywka, złe wydzielanie żółci i soku trzustkowego, cukrzyca, dychawica sercowa, świerzb, wyrzuty skórne, zaburzenia układu krążenia, migrena.

Krwawnik pospolity

Morfologia

Pokrój
Osiąga wysokość 50–80 cm. Czasem tworzy niewielkie kępy. Cała roślina jest miękko, wełnisto owłosiona.
Łodyga
Prosta, słabo rozgałęziona, o silnym zapachu.
Liście
Ciemnozielone, w zarysie wąskolancetowate, podwójnie lub potrójnie pierzaste, wiosną przy ziemi tworzą gęste rozetki, na łodygach rozmieszczone są rzadko. Liście odziomkowe są ogonkowe i szerokie na 2–4 cm, liście łodygowe są siedzące i o połowę węższe.
Kwiaty
Płaskie kwiatostany, utworzone z koszyczków zebranych w baldachogrono, o 5 żeńskich kwiatach brzeżnych nibyjęzyczkowych i środkowych rurkowych, obupłciowych. Pojedyncze koszyczki o średnicy ok. 5 mm. Kolor naturalny kwiatów to biały lub różowy z żółtawym środkiem.
Owoc
Spłaszczona niełupka, srebrzystoszara, wąsko oskrzydlona.
Kłącze
Pełzające o żółtawym kolorze, podziemne białe, zaróżowione przy węzłach. Wydaje liczne, przyziemne rozety liści, z których wyrastają łodygi kwiatostanowe.

Właściwości lecznicze:
Wewnętrznie:
Krwawnik wzmacnia działanie gorzkie i ściągające, wpływa uspokajająco na macicę i jajniki, sprzyja menstruacji, ma właściwości żółciopędne i moczopędne, hamuje krwawienia, działa przeciwczerwiowo (robakobójczo), pobudza czynności żołądka, poprawia przemianę materii, działa wykrztuśnie i przeciwzapalnie.
Zewnętrznie:
Jest znakomitym środkiem dezynfekującym, gojącym i przeciwzapalnym. Stosuje się go jako lek na upławy, hemoroidy, bóle reumatyczne, zapalenie skóry i śluzówek, dermatozy, owrzodzenia goleni, pęknięcia sutka i na przetoki oraz na różne rany.

Lawenda lekarska

Morfologia

Pokrój
Półkrzew o wysokości od 50 do 90 cm. Pędy wzniesione, w dolnej części zdrewniałe, górą zielone, pokryte srebrzystymi włoskami.
Liście
Naprzeciwległe, wąskolancetowate do równowąskich, całobrzegie o podwiniętych brzegach, całe pokryte srebrzystym kutnerem.
Kwiaty
Zebrane w poprzerywany kwiatostan. Kwiaty zebrane w nibyokółkach, osadzone po 3 – 5 w pachwinach liści. Kolor purpurowoliliowy do fioletowego, u podgatunków i odmian uprawnych także biały i różowy. Kielich o barwie ciemnoszarej do ciemnopurpurowej, 5-działkowy.
Korzeń
Wiązkowy, silnie rozgałęziony, osiągający ponad 2 m.

Właściwości lecznicze:
Wewnętrznie:
Kwiaty lawendy mają właściwości antyseptyczne i bakteriobójcze, działają znieczulająco i antyreumatycznie, hamują nadmierny rozwój flory bakteryjnej, działają moczopędnie, wiatropędnie i napotnie oraz żółciotwórczo, przeciwdziałają wzdęciom i bólom brzuch spowodowanym nagromadzeniem gazów, sprzyjają wydzielaniu soków trawiennych, uspokajają akcję serca i podnoszą jego odporność.
Olejek lawendowy wywiera takie samo działanie jak kwiaty, lecz znacznie silniejsze. Podany doustnie działa silnie na przewód pokarmowy, jest wydalany częściowo z moczem, częściowo przez płuca z wydychanym powietrzem.
Zewnętrznie:
Lawenda może być użyta jako środek antyseptyczny, odkażający, gojący, pasożytobójczy i owadobójczy. Reguluje nerwowy układ skórny. Użyta do okładów bądź kąpieli drażni nieco skórę, rozszerzając naczynia włosowate, działa przeciwbólowo.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Astma, bezsenność, biegunka, blednica, choroby infekcyjne, depresja, dolegliwości dróg oddechowych, gruźlica, drgawki, dur, gorączka z osutką ( z wypryskami na twarzy), grypa, histeria, kaszel napadowy, migreny, nadciśnienie, nadmierna pobudliwość, pozostałość po paraliżu, pasożyty jelitowe, miesiączkowanie bolesne i skąpe, reumatyzm, robaki, skąpomocz, rzeżączka, skrofuły ( gruźlica węzłów chłonnych), skurcze mięśni, wątłość dziecięca, upławy białe, zapalenie oskrzeli, zawroty głowy, zwiotczenie żołądka i jelit, wzdęcia jelitowe, zapalenie pęcherza moczowego, zmniejszenie łaknienia, wegetatywne nerwice, pobudzenie nerwowe.
Olejek lawendowy stosuje się rzadko i raczej jako lek pomocniczy w zakażeniach oskrzeli, nieżycie oskrzeli z rozedmą, nieżycie u palaczy tytoniu i w początkowym okresie ropnia płuc.
Zewnętrznie:
Rany różnego rodzaju, wrzody na nogach, przetoka odbytu, kroczowa, egzemy chroniczna lub okołoodbytowa, upławy białe, oparzenia, dolegliwości płucne, trądzik młodzieńczy i różowaty, ukąszenia owadów, ugryzienia zwierząt, żmij (leczenie pomocnicze), wszawica, świerzb, łysienie, jako środek przeciwko przewlekłym bólom mięśniowym i stawowym, zapaleniu korzonków nerwowych, do inhalacji lub w areozolu w nieżycie jamy ustnej, gardła, oskrzeli i przewodów nosowych.

PRZECIWSKAZANIA:
Nie należy stosować olejku lawendowego w ostrych i podostrych zapaleniach żołądka, jelit i wyrostka robaczkowego, chorobie wrzodowej czynnej, w krwawieniach w przewodzie pokarmowym, poważnych schorzeniach wątroby i nerek.

Len zwyczajny

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, prosta, cienka, naga, górą rozgałęziająca się. Ma wysokość 30-90 cm.
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście lancetowate, zaostrzone, 3 - 5 nerwowe i bez gruczołów u nasady.
Kwiaty
Działki kielicha 3-5 nerwowe, ich krawędzie zaostrzone i delikatnie ząbkowane. Kielich 2-3 razy krótszy od korony. Niebieskie (czasami białe) płatki korony o długości ok. 2,5 cm. Kwitnie od czerwca do lipca.
Owoce
Torebki nasienne, pięciokomorowe, na szypułkach 2 - 5 razy dłuższych od owocu. Zawierają od 10 do 12 spłaszczonych oleistych nasion (patrz siemię lniane).

Zastosowanie:
Ze względu na to, że śluz znajduje się w skórce surowca nie trzeba rozdrabniać. Stosujemy w postaci maceratów wodnych jako środek osłaniający w stanach zapalnych dróg oddechowych (chrypce, kaszlu) i przewodu pokarmowego (wrzody żołądka i dwunastnicy oraz zatrucia substancjami żrącymi. ). Śluz ma właściwości lekko przeczyszczające na skutek pęcznienia w jelitach. W celu uzyskania tego działania muszą być stosowane duże dawki surowca. Zawarty w nasionach olej sprzyja w sposób mechaniczny defekacji (właściwości poślizgowe). Surowiec wpływa również hamująco na procesy gnilne w jelitach. Zewnętrznie surowiec jest stosowany w postaci okładów, kataplazmów jako środek przeciwzapalny.Do zewnętrznego stosowania nadają się także wytłoki po wyciśnięciu oleju (Placenta Seminis Lini).

Lipa

Morfologia

Pień
Czasami z odrostami u podstawy, stosunkowo krótki, przeważnie prosty, u starszych okazów bardzo gruby.
Kora
Ciemnoszara lub szarobrunatna, z biegnącymi wzdłuż spękaniami i sieciowato rozgałęzionymi listewkami, jednak niezbyt grubo i głęboko rzeźbiona. Pączki z dwoma lub trzema łuskami mogą być bardzo różnej wielkości, podłużnie owalne, z przodu zaokrąglone.
Liście
Pojedyncze, skrętoległe, sercowate, u nasady często lekko asymetryczne. Brzegi karbowano-piłkowane.
Kwiaty
Obupłciowe, żółte lub białe, zebrane w baldachogrona lub dwuramienne wierzchotki. Do osadki kwiatostanu przyrośnięta jest podłużna podsadka. Płatków korony i działek kielicha po 5, słupek 1, pręciki liczne. U części gatunków występują płonne pręciki, tzw. prątniczki.
Owoc
1-3 nasienny orzeszek.

Właściwości lecznicze:
Kwiatostan używany najczęściej w postaci naparu wykazuje właściwości napotne, przeciwskurczowe, uspokajające, moczopędne, wskazany jest na wzmożenie krzepliwości krwi.

Wskazania lecznicze:
Skurcze, niestrawność, bezsenność, nerwice, histeria, miażdżyca, infekcje dróg oddechowych, gorączka nosa, gardła.

Majeranek ogrodowy

Morfologia

Pokrój
Roślina osiąga do 50 cm wysokości. Łodygi wzniesione, silnie rozgałęzione, wcześnie drewniejące u podstawy. Cała roślina szaro omszona.
Liście
Liście drobne, krótkoogonkowe, podługowatoeliptyczne, łopatkowate, całobrzegie, z gruczołkami.
Kwiaty
Kwiate małe, białe do różowych, o niepodzielonej górnej wardze, osadzone w pachwinach okrągłych podsadek, okółkowo zebrane w czterokanciaste, kłosokształtne główki na szczytach pędów. Kwitnie od lipca do pierwszych przymrozków.
Owoce
Rozłupnia. Nasiona bardzo drobne, jasnobeżowe o charakterystycznym dla gatunku zapachu.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Astma, bezsenność, migrena, kurcze mimiczne, kurcze dróg oddechowych, kurcze trawienne (połykanie powietrza), lęki, obawy, nadmierna wrażliwość seksualna, neurastenia, niezrównoważenie psychiczne, nieżyt żołądka i jelit, paraliż, zapalenie tętnic, zapalenie przewodów nosowych i niedrożności nosa przy oddychaniu.
Zewnętrznie:
Brak sił, nerwobóle reumatyczne, wątłość, ogólne osłabienie, wycieńczenie, przewlekły katar nosa oraz przewlekłe zapalenie zatok bocznych nosa.

Melisa lekarska

Morfologia

Wygląd ogólny
Roślina dorasta do 60 cm wysokości.
Liście
Okrągławosercowate, karbowane na brzegach, w kolorze od ciemnej zieleni po żółto-zielony. Liście o silnym, miłym zapachu.
Kwiaty
Na wiosnę i w lecie kiście małych, jasnożółtych kwiatków rozkwitają w miejscach połączeń liści z łodygą.


Właściwości lecznicze:
Działa uspokajająco w niektórych postaciach astmy, w neurastenii, nerwicach serca, poprawia apetyt i trawienie, jest wskazana w chorobach żołądka. Działa wzmacniająco na mózg, serce, macicę, układ trawienny oraz przeciwskurczowo i rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, zmniejsza napięcie mięśni jelita grubego, jest środkiem pobudzającym fizycznie i umysłowo, a więc wpływa na przedłużenie życia. Działa przeciwbólowo, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwczerwiowo. Jest środkiem napotnym i wiatropędnym, łagodzi bóle menstruacyjne i wpływa regulująco na menstruację. Zmniejsza nadpobudliwość płciową, wzmacnia pamięć, przeciwdziała niedokrwistości. Jest środkiem przeciwwymiotnym u kobiet ciężarnych oraz mlekopędnym. Wykazuje także słabe działanie moczopędne, nasenne oraz przeciwzapalne.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Migrena wywołana złym trawieniem, nerwobóle twarzy, zębów, ucha, głowy, astma, niedokrwistość, nadmierne bicie serca, drgawki dziecięce, epilepsja, napady nerwowe, pobudliwość, choroby żołądka, omdlenie, zawroty głowy, szum w uszach, anemia, menstruacja bolesna, niestrawność, zaniki pamięci, melancholia, depresja, skurcze, spazmy, bezsenność, uczucie niepokoju, stany zapalne dróg żółciowych i trzustki, kolka jelitowa, słabe przyswajanie składników pokarmowych, skąpe miesiączkowanie, zapalenie jajników. Znosi nadmierną fermentację i wzdęcia.
Zewnętrznie:
Ukąszenia owadów, urazy, wrzody, bóle gośćcowe i reumatyczne, rany.

Mięta pieprzowa

Morfologia

Pokrój
Zielna roślina o pokroju krzewiastym do 90 cm wysokości, wytwarzająca poziome kłącza tuż pod poziomem gruntu (białe) lub powierzchniowe (zielone) (w zależności od wilgotności podłoża).
Łodyga
Wzniesiona, gałęzista (rozgałęziająca się w okółkach liści), 4-kanciasta, o rzadkim owłosieniu na kantach, zielona do brunatnobrązowej w zależności od odmiany, o pustych międzywęzłach lub wypełnionych rzadką parenchymą.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe, liście na wyraźnych, krótkich ogonkach, lancetowatojajowate do podługojajowatych, zaostrzone, nierównomiernie ostro piłkowane. Z wierzchu ciemnozielone, spodem jaśniejsze, z obu stron gruczołkowato, żółto kropkowane.
Kwiaty
W nibyokółkach, zebrane w kątach liści, tworzące nibykłos o walcowatym kształcie. Kwiaty drobne, 5-6 mm długości, obupłciowe lub tylko słupkowe, różowe, czerwonawe do liliowych, kielich rurkowaty o 5 ząbkach, 10-12 nerwowy, lekko bruzdkowany od wystających nerwów i gruczołkowato kropkowany. Pręciki cztery, fioletowe, krótsze od korony.
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na cztery rozłupki.

Właściwości lecznicze:
Wewnętrznie:
Wyciąg z liści działa pobudzająco na układ nerwowy i wzmaga czynność wydzielniczą żołądka, wątroby, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci w wątrobie, ułatwia trawienie, pobudza łaknienie, zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit i dróg żółciowych, umożliwia prawidłowy pasaż treści jelitowej i przeciwdziała zastojom żółci w pęcherzyku żółciowym, działa wiatropędnie, ułatwiając odejście gazów i zmniejszając wzdęcia, działa przeciwskurczowo i antyseptycznie ogólnie, a w szczególności w jelitach, niszcząc drobnoustroje Gram-dodatnie i Gram-ujemne, działa uspokajająco, obniża nieco ciśnienie krwi, lekko pobudza popęd płciowy, zmniejsza wydzielanie mleka, znieczula, osłabia bóle jelitowe, wywołuje miesiączkę. Przy dużych dawkach ogranicza i hamuje senność.
Zewnętrznie:
Działa antyseptycznie, przeciwpasożytniczo, przeciwskórczowo, łagodzi bóle, odstrasza owady.
Olejek miętowy działa tak samo jak liście, lecz znacznie silniej. W postaci aerozolu jest bardzo silnym środkiem bakteriobójczym również dla szczepów antybiotykoodpornych, ma właściwości przeciwbólowe, po zastosowaniu na błony śluzowe nosa także chłodzące i zmniejszające obrzęki w nieżytach. Na nieuszkodzoną skórę mentol działa przeciwświądowo, drażni zakończenia nerwowe, wywołuje uczucie chłodu, zmniejsza ból i stan zapalny, niszczy bakterie.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Liście mięty i ich wyciągi poleca się na zaburzenia trawienne np. bóle brzucha, wzdęcia, utratę łaknienia, przy utrudnionym trawieniu tłuszczów np. w dwunastnicy, w stanach nieżytowych przewodu pokarmowego, w kolce jelitowej, przy nieprawidłowej fermentacji w jelitach, przy zapaleniu pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych, przy lekkiej niewydolności wątroby i zbyt małym wytwarzaniu żółci, w kamicy żółciowej, żółtaczce, skurczu mięśni jelit i przewodów żółciowych, obecności bakterii chorobotwórczych w jelitach, wymiotach, biegunkach, opuchliźnie, zaburzeniach miesiączkowania, nerwicach wegetatywnych. Olejek mięty stosuje się doustnie tylko w bakteryjnym zapaleniu dróg żółciowych. W schorzeniach wątroby, jelit i pęcherzyka żółciowego olejek miętowy jest składnikiem złożonych preparatów ziołowych.
Zewnętrznie:
Płukanie jamy ustnej i gardła naparem, smarowanie maścią lub emulsją przy nieżycie nosa i obrzęku błony śluzowej i w niektórych chorobach skórnych. Przy bólach nerwowych, migrenowych, reumatycznych stosuje się smarowanie olejkiem. Jako pasta do zębów i w postaci cukierków do ssania odkaża i odświeża usta. Inhalacje w nieżytach gardła i oskrzeli. Mentol stosuje się zewnętrznie w bólach neuralgicznych i mięśniowych, np. zawiesinę olejową w chorobach skórnych i świądzie, w nieżycie jamy ustnej, gardła i krtani.

Mniszek lekarski

Morfologia

Korzeń
Korzeń gruby, spichrzowy i długi, prosty, tworzący rozgałęzienia tylko w kamienistej glebie.
Łodyga
Pusty w środku (dęty) głąbik, początkowo wełniście owłosiony, później gładki, zielony lub jasno brązowy. Osiąga wysokość 10–20 cm, poliploidy do 50 cm.
Liście
Liście zebrane w rozetę, głęboko pierzasto wcięte, podłużne, lśniące, nagie. Przez środek liścia biegnie główna żyła mleczna z mlecznym sokiem.
Kwiaty
Obupłciowe, języczkowe tworzące po jednym koszyczku na każdym głąbiku. Okrywa koszyczka złożona z kilku szeregów jajowatych lub lancetowatych listków. Ich charakterystyczną cechą jest odginanie się w dół zewnętrznych listków okrywy w czasie kwitnienia. Płatki korony zrośnięte, jasnożółte lub złocistożółte. Osiągając dojrzałość kwiatostan zmienia się w kulisty dmuchawiec.
Owoce
Szarego koloru, żeberkowane i pokryte brodawkami niełupki z długim dzióbkiem (2–3 razy dłuższym od owocu). Owoce zebrane są w owocostanie (dmuchawcu) tworzącym puszystą kulę, każde posiada niewielki, parasolowaty aparat lotny powstały z puchu kielichowego, zwiększający powierzchnię lotną. Mogą być przenoszone na bardzo dalekie odle

[Anariela]

Piołun pospolity

Morfologia:

Pokrój
Roślina wytwarza krótkie, płytkie podziemne kłącza, dzięki którym rozmnaża się wegetatywnie tworząc niewielkie "zarośla". Wiosną wytwarza szereg przyziemnych rozetek liściowych, z których potem wyrastają łodygi kwiatostanowe.
Łodyga
Bruzdkowana, z czasem jej nasada drewnieje, silnie rozkrzewiona, tworząca kępy, dorasta do około metra wysokości. Łodyga i liście mają srebrno-szare, filcowate owłosienie.
Liście
Liście odziomkowe mają długie ogonki i są potrójnie pierzastodzielne. Wyższe liście łodygowe są siedzące, pierzastodzielne, o tępych odcinkach, najwyższe i wyrastające na łodyżkach kwiatonośnych równowąskolancetowate. Wierzchnia warstwa liści jest popielatozielona, spodnia srebrzystobiaława.
Kwiaty
Koszyczek – drobny, kulisty, zwisający, zawierający wyłącznie kwiaty rurkowate, drobne i żółte. Koszyczki zebrane są w boczne grona, a te z kolei tworzą rozłożystą wiechę złożoną.
Owoce
Drobna, brązowo paskowana niełupka, bezżeberkowa.

Właściwości lecznicze:
Ma właściwości trawienne, działa przeciwgorączkowo, moczopędnie i żółciopędnie, przeciwczerwiowo, pobudza apetyt, sprzyja menstruacji, olejek ma właściwości odkażające, działa rozkurczowo na przewód pokarmowy, przewody żółciowe, trzustkowe, moczowe i na macicę, usuwa owsiki, pasożyty skórne (świerzbowce, wszy)

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Anemia, atonia trawienna (żołądek i jelita), dolegliwości gastryczne, kurcze żołądka, brak apetytu, gorączkowanie, wzdęcia, opóźnienia miesiączkowania, pasożyty jelitowe, upławy białe, zaburzenia wątrobowe, zatrucia bielą ołowiową, bolesne miesiączkowanie, biegunka, żółtaczka, reumatyzm, kolka jelitowa, zaparcia, niestrawność.
Zewnętrznie:
Rany zwiotczałe, wrzody, liszaje, ukąszenia owadów.

Pokrzywa zwyczajna

Morfologia

Łodyga
Pojedyncza lub rzadko i słabo rozgałęziona, zwykle o wysokości od 0,4 m do 1 m, choć osiągająca czasem nawet do 3 m wysokości. Czterokanciasta, pokryta gęściej lub rzadziej szczeciniastymi, wydzielniczymi włoskami parzącymi. Pod ziemią roślina wytwarza silnie rozgałęzione i drewniejące z wiekiem rozłogi. Z węzłów kłącza wyrastają włókniste korzenie.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Z węzłów poza parą liści wyrastają równowąskie przylistki o długości 5–8 mm (rzadko krótsze – do 2 mm). Ogonki liściowe osiągają od 2,5 do 4 cm długości i są owłosione włoskami parzącymi podobnie jak łodyga. Kształt blaszki liściowej jest zmienny, od szerokojajowatego po wąskolancetowaty i rozmiarach od 5 do 13 cm długości (rzadko jeszcze dłuższy) i 2,5–6 cm szerokości. Liście są z brzegu grubo piłkowane, czasem podwójnie (na brzegu mają 15–21 grubych ząbków). Koniec blaszki jest zaostrzony, zwykle długo. Z sercowatej nasady wychodzą 3 lub 5 żyłek z wiązkami przewodzącymi, które łukowato wygięte łączą się anastomozująco, poprzez 3–5 wtórnych rozgałęzień. Górna strona liścia pokryta jest z reguły rzadkimi włoskami parzącymi, podczas gdy od spodu są one liczne. Liścienie są owalne o szerokości do 1 mm i długości od 1,5 do 4 mm, z wycięciem na końcu. Młodociane liście siewki są szerokojajowate, na brzegu grubo piłkowane, przy czym ząbki są zaokrąglone. Młoda roślina jest luźno owłosiona, włosków parzących jest niewiele.
Kwiaty
Roślina jest przeważnie dwupienna (u podgatunków północnoamerykańskich jednopienna). Kwiaty niepozorne (do 1,5 mm średnicy), zielone, z czterodzielnym okwiatem, zebrane są w luźne lub gęste groniaste kwiatostany dłuższe od ogonków liściowych, wyrastające z pachwin liści (im lepszy dostęp do światła tym bardziej gęste i sztywne są kwiatostany). W kwiatach męskich znajdują się 4 pręciki (powstaje w nich do 30 tys. ziaren pyłku), w żeńskich obecny jest jeden jednokomorowy słupek utworzony z dwóch owocolistków z pędzelkowatym znamieniem. Kwiatostany żeńskie są zwieszone po przekwitnieniu.

Właściwości lecznicze:
Oczyszcza organizm ze złogów kwasu moczowego, zwęża naczynia krwionośne, hamuje krwawienie, odprowadza złogi żółciowe z dróg przewodów żółciowych, poprawia pracę wątroby i dzięki temu odtruwa organizm, wzmacnia żołądek, zmniejsza nadmierną potliwość. Ma działanie przeciwbiegunkowe, przeciwinfekcyjne, przeciwanemiczne, przeciwkrwotoczne, przeciwgośćcowe i rewulsyjne. Poprawia ogólną przemianę materii, pobudza wytwarzanie enzymów trzustkowych i zwiększa produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny.
Pokrzywa stosowana do wewnątrz jest środkiem wspomagającym w leczeniu różnego rodzaju krwawień (krwioplucie, wymioty krwawe, krwinkomocz, krwawienia maciczne, krwawienia z nosa, hemofilia, krwawiączka), anemii, krzywicy, ogólnego osłabienia, wyrzutów skórnych, ran oparzeniowych i zapalenia skóry, dolegliwości związanych z okresem klimakterium, z gośćcowym zapaleniem stawów, pęcherza, nerek, kamicy wątroby, żółtaczki wrzodów żołądka, stanów przedcukrzycowych, biegunki, wzdęcia, moczenia mimowolnego i dzieci, nieżytu śluzowo-błoniastego jelit.
Zewnętrznie zaleca się stosować pokrzywę przy łojotoku skóry głowy i łupieżu, nadżerkach (aftach), w infekcji jamy ustnej, grzybicy skóry, błon śluzowych, guzów, narośli i nowotworów.

Poziomka pospolita

Morfologia

Pokrój
Wysokość 5-20 (30) cm. Wytwarza sympodialne, długie i cienkie rozłogi. Odmiany uprawne nie posiadają rozłogów.
Liście
Głównie liście odziomkowe. Są trójdzielne i grubo piłkowane, środkowy listek na krótkim ogonku, boczne listki są bezogonkowe, o klinowatych, niesymetrycznych nasadach. Listki są luźno owłosione, na górnej stronie ciemnozielone, spodem sinawe lub szarawe.
Kwiaty
Na łodygach wyrasta zwykle od 3 do 10 białych kwiatków na szypułkach tylko niewiele dłuższych od liści. Kwiaty promieniste o działkach kielicha odstających od "owocu", który (po dojrzeniu) odrywa się od nich.
Owoc
Soczyste, czerwone owoce pozorne bardzo podobne, lecz mniejsze od owoców truskawki. Nasiona rozsiewane przez zwierzęta lub ludzi (endochoria).

Właściwości lecznicze:
Poziomka (liście) działa ściągająco, moczopędnie, przeczyszczająco, trawiennie, przeciwbiegunkowo i bakteriobójczo.
Owoce poziomki mają działanie odżywcze i witaminizujące. Sok i owoce mają właściwości odtruwające, czyszczą krew i regulują przemianę materii.

Wskazania lecznicze:
Dolegliwości nerek, zaparcia, bolesne miesiączkowanie, stany zapalne, niedokrwistość, opryszczka jamy ustnej, nieżyt dróg oddechowych, kaszel. Liście poziomki mogą wchodzić w skład herbatek domowych z dodatkiem liści melisy i ziela macierzanki. Taka herbatka z powodzeniem zastępuje herbatę chińską.

Róża dzika

Morfologia

Łodyga
Gałązki z silnie, hakowato zakrzywionymi kolcami. Dorasta do 3 m wysokości, jej gałęzie są łukowato odgięte ku ziemi.
Liście
Złożone są z 5–7 jajowato-eliptycznych, ostro ząbkowanych listków o ostro, pojedynczo lub podwójnie piłkowanych brzegach. Są zielone, rzadko tylko sine, nagie lub owłosione..
Kwiaty
Pięciopłatkowe kwiaty, różowe lub białawe są pojedyncze lub zebrane w kwiatostany. Wyrastają na szypułkach dłuższych od podsadek. Działki kielicha po przekwitnięciu są przeważnie odgięte w dół i dość wcześnie odpadają.
Owoce
Owoc szupinkowy wielkości 2–3 cm, wydłużony, purpurowoczerwony. Owoce dzikiej róży zwykle są zbierane po przymrozkach, gdyż stają się miękkie i łatwo oddają sok, jednak przemrożenie powoduje niszczenie witaminy C.

Właściwości lecznicze:
Owoce, które zawierają oprócz wymienionych składników, także taniny, glukozę, żywice, wanilię, działają ściągająco, hemostatycznie (tamując krwawienie), moczopędnie, oczyszczająco, przeciwanemicznie, przeciwszkorbutowo i ogólnie wzmacniająco.

Wskazania lecznicze:
Awitaminoza, biegunka, kamica moczowa, krwawienie, osłabienie ogólne, upławy białe, zaparcia, glisty, nieżyt dróg trawiennych, nieżyt pęcherza i dróg moczowych, bezsenność, stany pobudzenia nerwowego.

Rzepik pospolity

Morfologia

Łodyga
Prosta, wzniesiona, rozgałęziająca się. Wysokość 30-100 (150) cm.
Liście
Liście ma siedzące nieparzystopierzaste, składające się z listków najszerszych w połowie długości, o nasadach zaokrąglonych lub krótko zwężonych.
Kwiaty
Pęd uwieńczone są dość okazałymi kłosowatymi kwiatostanami złożonymi z drobnych żółtych kwiatuszków o słabej, lecz bardzo przyjemnej woni. Dojrzałe hypancjum ma łącznie z haczykowatymi szczecinkami 6-12 mm długości i dojrzałe jest bruzdowane na całej długości. Ma na szczycie wzniesione, ukośne lub proste kolce.
Owoce
Typu niełupki.

Właściwości lecznicze:
Wewnętrznie:
Ma właściwości ściągające i odkażające, działa moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwcukrzycowo, zapierająco, przeciwkrwawieniowo, przeciwbiegunkowo, hamuje nadmierny rozwój flory bakteryjnej w jelitach, zapobiega nadmiernemu złuszczaniu, wzmacnia włośniczki, wzmacnia i reguluje pracę wątroby, pęcherzyka żółciowego, żołądka, jelit, reguluje przemianę materii.
Zewnętrznie:
Wzmacnia błonę śluzową jamy ustnej i gardła przy awitaminozach, goi rany, łuszczycę, półpasiec, rozpędza i powoduje rozejście się wrzodu, ma właściwości ściągające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Biegunka krwawa, krwioplucie, białkomocz, cukrzyca, astma, otyłość, schorzenia wątroby, puchlina wodna, artretyzm, reumatyzm, przeziębienia, upławy białe, robaki obłe, kolka nerkowa, kamica nerkowa, hemoroidy, trądzik, zapalenie spojówek, egzemy, zatrucia pokarmowe i dzieci, profilaktycznie angina, chroniczne schorzenia skóry.
Zewnętrznie:
Zapalenie jamy ustnej, zwiotczałe rany, zwichnięcia, kontuzje, pleśniawki, rany infekcyjne.

Skrzyp polny

Morfologia

Pęd zarodnionośny
Pojawia się wczesną wiosną jest soczysty, wzniesiony i nierozgałęziony, ma wysokość 10–30 cm, przy średnicy 2–6 mm i zabarwienie jasnobrunatne lub czerwonawe. Na przekroju poprzecznym jest okrągły i ma lejkowato rozdęte pochwy (z 6–12 zasychającymi łuskami o kolorze od zielonawego do brunatnego). Na szczycie znajduje się jeden brunatny, tępo zakończony kłos zarodnionośny (sporofilostan) o długości 1,5–3 cm. Wytwarzają się w nim (od marca do maja) zarodniki. Po ich dojrzeniu kłos ten obumiera.
Pęd płonny
Pojawia się pod koniec wiosny, ma wysokość do 40 cm. Jest zielony i okółkowo rozgałęziony (10–12 gałązek bocznych), szorstki i żeberkowany (ma 6–19 żeberek). Pochwy są zielone, walcowate z 6–18 czarniawymi ząbkami na szczycie z białym obrzeżeniem. Odgałęzienia są pojedyncze, z 4-5 głębokimi żeberkami i pochwami o 4-5 ząbkach[2].
Liście
Są bardzo drobne, występują na pędach w okółku, otaczając węzły i wzmacniając je. Na pędzie płonnym jest ich 6–18, mają kształt czarnych ząbków z białym obrzeżeniem. Długie, cienkie i członowane rozgałęzienia boczne wyrastające z okółka to nie liście, lecz pędy.
Kłącze
Długie, czołgające się, brunatnego koloru. Występują na nim bulwy pędowe, zawierające substancje zapasowe, z których roślina czerpie wczesną wiosną składniki potrzebne do wytworzenia pędu zarodnionośnego jeszcze przed rozpoczęciem fotosyntezy. Zwalczanie tego chwastu jest trudne, gdyż jego korzenie ułożone są piętrowo nawet poniżej 2 m głębokości i podzielone nawet na małe kawałki zakorzeniają się i wydają nowe pędy.

Właściwości lecznicze:
Ma właściwości moczopędne (co ma znaczenie przy stanach zapalnych dróg moczowych, przy chorobach serca, wątroby i kamicy nerkowej), remineralizujące i antydegeneracyjne (korzystnie działa na stan naczyń krwionośnych, narządów wewnętrznych, skóry, włosów, paznokci, kości), ściągające i hemostatyczne, hamuje wszelkie krwawienie, hemopoetyczne (krwiotwórcze; pobudza powstawanie czerwonych krwinek i hemoglobiny, sprzyja normalnej miesiączce), gojące. Świeże ziele jest bardziej aktywne i pobudza przemianę materii.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Skąpomocz, puchlina wodna, zapalenie pęcherza moczowego, infekcje nerkowe, białkomocz, dna, krwotok, krwioplucie, wymioty krwawe, krwiomocz, krwawienia z nosa, krwotok maciczny, biegunka bakteryjna, utrata soli mineralnych (np. odwapnienie), dolegliwości płucne i w początkowych stadiach gruźlicy, krzywica, tężyczka, astenia (ogólna słabość), złamania, uszkodzenia i rany kostne, niewydolność miesiączkowania, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca (stwardnienie tętnic), choroby zwyrodnieniowe stawów (artroza), nerwowość, stany nowotworowe, wypadanie włosów (łysienie), padaczka (podawać drobno pokrojone suszone ziele skrzypu), środek poprawiający elastyczność i odporność naskórka tkanki łącznej i błon śluzowych, regulujący przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, utrudniający zarazem odkładanie się w nich tłuszczów. Skrzyp poprawia aktywność hormonalną u ludzi starszych i jest skutecznym specyfikiem na skórę dla osób w podeszłym wieku o obniżonej ilości krzemu.
Zewnętrznie:
Rany, owrzodzenia nóg, nowotwór owrzodzony, afty (płukanie jamy ustnej przy stanach zapalnych), przemywanie ciężko gojących się ran i przy odmrożeniach. Pomaga w konsolidacji złamań kostnych, gdyż sprzyja przyswajaniu fosforu, który jest czynnikiem remineralizującym.
Rozpuszczona w wodzie krzemionka jest łatwo wchłaniana przez przewód pokarmowy i wydalana głównie z kałem, w mniejszym stopniu z moczem, w którym spełnia rolę jednego z ochronnych koloidów przeciwdziałających krystalizacji składników mineralnych w przewodach moczowych.

Skrzyp błotny jest zakazany do stosowania.

Szałwia lekarska

Morfologia

Pokrój
Osiąga wysokość 50-70 cm. Ma skłonność do pokładania się.
Łodyga
Wzniesiona, czterokanciasta lub okrągława, drewniejąca od dołu. Cała roślina lekko owłosiona.
Liście
Zielono-srebrne, miękkie w dotyku, długoogonkowe, podłużnie owalne lub lancetowate, ułożone naprzeciwlegle. Brzegiem lekko karbowane, a z wierzchu pomarszczone.
Kwiaty
Dwuwargowe, barwy fioletowoniebieskiej, zebrane po 4-8 w szczytowe nibyokółki.

Właściwości lecznicze:
Wewnętrznie:
Liść działa dezynfekująco, przeciwzapalnie, wykrztuśnie, rozkurczowo, ściągająco, pobudza serce i nerwy, wzmacnia żołądek, zmniejsza przekrwienie błon śluzowych i skóry oraz mikrokrwawienia z nadmiernie rozszerzonych lub uszkodzonych naczyń włosowatych. W przewodzie pokarmowym wyciągi z szałwi hamują intensywny wzrost saprofitycznej flory bakteryjnej, przeciwdziałają nadmiernej fermentacji i bolesnym wzdęciom spowodowanym stanem skurczowym w jelitach i gromadzeniem się gazów, powiększają ilości wydzielonej żółci. Przetwory z szałwi działają egzogennie i pobudzają miesiączkowanie w przypadkach, gdy jest ono zbyt skąpe. Nalewka lub wyciąg płynny hamują wydzielanie potu, nadmierną laktację u karmiących matek, działają też przecicukrzycowo, pobudzają korę nadnercza, działają moczopędnie, powiększają ciśnienie krwi, działają tonizująco i uspokajająco, działają przeciwnowotworowo i antyseptycznie, oczyszczająco na krew, sprzyjają zapłodnieniu.
Zewnętrznie:
Działają ściągająco, gojąco blizny, antyseptycznie, wzmacniają skórę.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Anemia, astma, biegunka, bezpłodność, brak sił, bóle i zawroty głowy, gorączka z przerwami, neurastenia, brak łaknienia, apopleksja z krwotokiem, dolegliwości nerwowe, drgawki, paraliż, chroniczny nieżyt oskrzeli, obfite pocenie się rąk, niedostateczne wydzielanie moczu, niedociśnienie tętnicze krwi, miesiączkowanie bolesne i zaburzenia miesiączkowania, podatność na powstawanie raka, okres poprzedzający poród, zapalenie węzłów chłonnych pachy, przerost układu chłonnego, zapalenie oskrzeli, chroniczny nieżyt żołądka, osłabienie pracy układu trawiennego, schorzenia wątroby, płuc, dróg moczowych, wzmocnienie rekonwalescentów, uszkodzenie włosowatych naczyń krwionośnych w ścianie jelit, wrzód żołądka i dwunastnicy, skurcz jelit, niedokwaśność soku żołądkowego, początkowe objawy cukrzycy, nadmierna pobudliwość nerwowa, nadczynność tarczycy, zatrucia pokarmowe, dychawica oskrzelowa u osób starszych, kamica moczowa.
Zewnętrznie:
Afty, angina, astma, atoniczne rany i owrzodzenia, ból zęba, białe upławy, debilność dziecięca, dermatozy (egzemy), dezynfekcja mieszkań, swędzenia pochwy, ukąszenie osy, łysienie, zapalenie jamy ustnej, zapalenie krtani, skrofuloza, stany zapalne dziąseł i gardła, swędzące wypryski, stłuczenia, lekkie oparzenia, żylaki nóg, podudzi, odbytu, czyraki, skaleczenia drobne.

Tatarak zwyczajny

Morfologia


Łodyga
Roślina osiągająca od 60 do 120 cm wys. Kłącze czołgające się, dorastające do 3 cm średnicy, lekko obłe, aromatyczne, o zapachu cynamonowokamforowym, ze śladami po obumarłych liściach. Łodyga na przekroju trójkanciasta, nierozgałęziona, u podstawy czerwonawopurpurowa.
Liście
Mieczowate, zaostrzone, o unerwieniu równoległym, lekko faliste, jasnozielone, osadzone skrętolegle i zebrane w pęczki.
Kwiaty
Zebrane w kolbowaty obupłciowy kwiatostan o długości 4-8 cm, pozornie boczny, z powodu pionowo ustawionej pochwy liściowej, o kolorze żółtoseledynowym. Kwiaty małe, obupłciowe, z regularnym okwiatem składającym się z 6 wąziutkich, łuseczkowatych działek. Pręcików 6, słupek jeden, trzykomorowy. Znamiona rozwijają się przed rozwojem pylników i w miejscu pochodzenia zapylane są przez owady. Kwitnie w czerwcu i lipcu. W Europie na skutek braku zapylaczy rozmnaża się tylko wegetatywnie.
Owoce
Czerwone jagody u nas niespotykane, o czym powyżej.

Właściwości lecznicze:
Tatarak (kłącze) stosowany jako lek wzmacnia ogólnie, a więc wpływa na przedłużenie życia. Poprawia pracę gruczołów wydzielania wewnętrznego, działa krwiotwórczo, moczopędnie, nieco napotnie, pobudza czynności żołądka, łagodzi bóle menstruacyjne i dolegliwości kostne, uspokaja, działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, goi wrzody, jest środkiem przeciwrobacznym, wiatropędnym, insektycydem, wpływa na wydzielanie śliny i soku żołądkowego. Gryzienie kawałków kłączy wzmacnia wydzielanie żółci, działa rozkurczowo na drogi moczowe i żółciowe. Stosowany zewnętrznie na skórę głowy działa przeciwzapalnie, ściągająco i bakteriobójczo. Olejek tatarakowy zmniejsza dolegliwości reumatyczne, artretyczne, leczy bezkwaśność żołądkową, kolkę jelitową itp.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Atonia trawienia, zwiotczenie żołądka, utrudnione trawienie, nieżyt żołądka, zapalenie żołądka i jelit, wzdęcia, zaburzone miesiączkowanie, gorączki naprzemienne, skąpomocz, artretyzm, dna, krzywica, skrofuloza, kaszel, reumatyzm, dolegliwości wątroby i pęcherzyka żółciowego, dolegliwości węzłów chłonnych, bóle nerek, brak łaknienia, stany wyczerpania nerwowego, niepokoju i trudności w zasypianiu.
Zewnętrznie:
Dolegliwości jamy ustnej i jej błony śluzowej, gardła, łojotokowe zapalenie skóry, wypadanie włosów, łupież

Tymianek pospolity

Morfologia

Pokrój
Roślina trwała. Niska krzewinka dorastająca do 20-30 cm wys. Łodygi wyprostowane lub łukowato podnoszące się, silnie rozgałęzione, 4-kanciaste, popielato-szaro owłosione, u podstawy drewniejące.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, liście podługowatojajowate, krótkoogonkowe, górne prawie siedzące; długości do 1,2 cm i pół centymetra szerokości; całobrzegie, podwinięte z obu stron (charakterystyczna cecha gatunkowa), gruczołkowato kropkowane, spodem białojedwabiste.
Kwiaty
Drobne, osadzone w nibyokółkach w kątach liści, krótkoszypułkowe. Kielich dzwonkowaty, dwuwargowy. Górna warga 3-ząbkowa, dolna 2-ząbkowa o ostrych zakończeniach, zabarwiona na kolor liliowy do różowego. Kwitnie od maja do września.
Owoc
Brunatne rozłupki.
Korzeń
Wrzecionowaty, słabo rozgałęziony, zdrewniały.

Właściwości lecznicze:
Wewnętrznie:
Jest środkiem pobudzającym organizm fizycznie, psychicznie i wpływa na krążenie krwi w naczyniach włosowatych (kapilarach), wzmacnia sprawność układu nerwowego i pobudza sprawność umysłową, pobudza łaknienie, a więc i apetyt, podwyższa ciśnienie krwi, działa moczopędnie, napotnie, wiatropędnie, lekko hipnotyzująco, przeciwrobaczo, wywołuje miesiączkowanie, pobudza leukocytozę (powiększa liczbę białych ciałek krwi w przypadku chorób zakaźnych), oddziałuje dezynfekująco, znieczulająco, przeciwzakrzepowo, przeciwkaszlowo, przeciwbólowo, ściągająco, przeciwzdęciowo, przeciwwzdęciowo, przeciwkrwawieniowo, przeciwastmatycznie. Jest afrodyzjakiem. Konserwuje żywność.
Zewnętrznie:
Może być jako antyseptyk, środek bakteriobójczy, przeciwgnilny, przeciwreumatyczny, przeciwpasożytniczy, przyspiesza zabliźnianie trudno gojących się ran, niszczy drożdżaki i grzybki. Przeciwdziała jadowi żmij.

Wskazania lecznicze:
Wewnętrznie:
Brak sił, ogólna słabość fizyczna i psychiczna, niepokój, lęk, obawa, strach, trwoga. Osłabienie i wyczerpanie nerwowe, anemia u dzieci, niskie ciśnienie krwi, blednica, kaszel drgawkowy, koklusz, dolegliwości płucne, grzybica dróg oddechowych, astma oskrzelowa, atonia trawienna (spowolnione trawienie), infekcje jelitowe i moczowe, nadfermentacja w przewodzie pokarmowym, wzdęcia, wiatry, dolegliwości przeziębieniowe (grypa, katar nosa, "łamanie", obolałość mięśni, angina), choroby infekcyjne, czyraki, reumatyzm, zaburzenia w krążeniu krwi, przypadkowy zanik miesiączki, upławy białe, pasożyty jelitowe (glista ludzka, owsiki, tęgoryjec dwunastnicy), bezsenność, gościec, zapalenie korzonków błon śluzowych gardła i krtani.
Zewnętrznie:
Choroby skórne, czyraki, rany, upławy białe, dolegliwości jamy ustnej i zębów, ogólne osłabienie (kąpiele), artretyzm, dna, reumatyzm stawowy i mięśniowy, wypadanie włosów, świerzb, wszawica, grzyby pasożytnicze, drożdżaki, owrzodzenie wywołane bakteriami ropotwórczymi, powierzchniowe zakażenia promieniowcami, zapalenie jamy ustnej, dziąseł i migdałków, guzy, siniaki, opuchliny.

Źródło 1 Źródło 2 Źródło 3

[Cleevleen]

Na razie tylko przejrzałam, ale i tak zauważyłam, że artykuł jest bardzo porządny. Powtórzę jeszcze raz, jesteś wspaniała, a dzięki tobie coraz bardziej zaczynam się w to wkręcać!
Słowem, jest raczej wszystko, czego potrzebuję, czyli nie tylko właściwości i zastosowania, ale też jak te zioła rozpoznać, będąc kompletnie nieoswojonym z botaniką
Nie wiedziałam, że niektóre z nich są aż tak bezproblemowe do zdobycia, taki imbir na przykład, albo czarny bez czy chmiel, które niedaleko mnie rosną... Wspaniale No i podoba mi się wizja chodzenia do lasu czy w pole i własnoręcznego zbierania ich, a potem wieszania na sznureczkach i suszenia... W związku z tym czy bardzo przeszkadzałoby ci, gdybym to sobie gdzieś spisała, oczywiście tylko i wyłącznie na potrzeby własne, bez rozpowszechniania?

[Anariela]

Ależ proszę bardzo, nie robię też problemów z rozpowszechnianiem, jeżeli chcesz sama możesz to gdzieś zamieścić
Cieszę się bardzo, że artykuł się spodobał i co najważniejsze możliwe, że przyda także w praktyce
Pozdrawiam.