ParaMythology

Teraz opisze niezbyt obszerny leksykon demonów. Niektórym z nich poświęcam więcej miejsca, inne traktuję zdawkowo. Wszystko zależy w głównej mierze od ich popularności i zasięgu, no i oczywiście od zgromadzonych informacji. Wszystkie nazwy własne w liczbie pojedynczej z kilkoma wyjątkami (liczba mnoga).

Adżacha -Duch powietrzny o cechach złowrogich znany na Bałkanach, porywający wody; wężokształtny, męski.
Aitwar - Bałtyjski duch domowy, przyjazny gospodarzom; występujący pod postacią zaskrońca; patrz też "Had" , "Gad"

Baba Jaga- (Buba, Jędza, Czarownica, Wiedźma) - Istota półdemoniczna żyjąca w bliskości osad ludzkich; znana ze swoich umiejętności wieszczbiarskich i magicznych; występuje jako starucha, lecz czasem wciela się w postaci zwierząt (żab, ropuch, ciem); niekiedy przedstawiana jako leśne bóstwo opiekuńcze zwierząt mieszkające głęboko w lesie w chacie na kurzej stopie; poluje na zabłąkane w lesie dzieci.
Bagiennik - w mitologii Słowian demon wodny. Bóstwem bagienników była- Pani Jezior i Płytkowodzi, zwana też Królową Podwodnych Łąk. Według podań bagiennik zamieszkiwał płytkie bagna a nad powierzchnię wystawiał głowę po to, by zaczerpnąć od czasu do czasu powietrza i popatrzeć, co wokół się dzieje. Nozdrza miał umieszczone między oczami, a czasem nawet na czole. Z nich bagienniki często strzelały błotnistą mazią, która była wręcz parząca. Wierzono, że miała ona właściwości uzdrawiające wszelkie choroby cielesne takie, jak reumatyzm, bóle krzyża, ciężkie rany, niestrawności, choroby serca a nawet bezpłodność. O obecności miały świadczyć bąble obficie występujące na lustrze wody, albo po tym, że woda niespodzianie mętniała i bulgotała, po czym nagle uspokajała się. Nie obawiano się tych demonów, bo spotkania z nimi nie były śmiertelne.
Bałwan - słowo wspólne wszystkim językom słowiańskim, określające posąg bóstwa obdarzony czcią, czyli idola. U Słowian zachodnich występuje ono w formie bałwan, zaś u południowych i wschodnich bołwan. Wyraz ten został prawdopodobnie zapożyczony z języków wschodnich. W języku kirgiskim balvan to siłacz lub bohater zaś w perskim pahlevān oznacza bojownika, bohatera, ale także słup na jego cześć, kloc, bryłę lub głupca. To ostatnie znaczenie, pierwotnie uboczne, zadomowiło się w językach słowiańskich po chrystianizacji, czyniąc z bałwana określenie wyraźnie pejoratywne. Fakt, że wszystkie języki słowiańskie posiadają wspólne słowo opisujące posągi kultowe, może wskazywać na wczesne rozpowszechnienie idolatrii wśród Słowian, być może w efekcie wpływów tureckich lub irańskich.
Bebok (babok, w Wielkopolsce zwany bobokiem) – postać z polskich legend (m.in. śląskich), istota nadprzyrodzona, zjawa, straszydło związane z ciemnością. Według opowiadań beboki zamieszkują lasy, moczary, ciemne piwnice i tym podobne miejsca. Bebok jest, zwłaszcza na Górnym Śląsku, postrachem, którym rodzice straszą dzieci w celu ich zdyscyplinowania – stanowi przez to u nich źródło podświadomego i naiwnego lęku. Podobne potwory występują również w innych kulturach, na przykład angielski bogeyman, rumuński bau-bau czy irański lulu.
Bełt - (staropol. bełtać - mącić, błądzić) inne nazwy: błąd, błęd, błądzeń, błądzón, błędnik, błud, błudón i obłęd jest to złośliwy polny lub leśny demon, który mylił podróżnym drogę i sprowadzał na błędne szlaki. Występuje w tradycji wschodniej Małopolski. Może znaczyć również demona nękającego zwierzęta domowe.
Bies– w mitologii słowiańskiej jest to opętańcza siła nieczysta, zły demon lub złośliwy duch, diabeł (tłumaczy gr. daimōn, daimonion).
Boginka -Demon wodny o cechach Rusałki i Wiły znany w Małpolsce; patrz "Rusałka", "Wiła"
Bohynka - Demon występujący na Ukrainie; patrz "Boginka"
Borowy- Demon leśny pochodzenia naturalnego znany u Słowian zachodnich - Władca lasu; zamieszkiwał niedostępne części lasu; występował w postaci różnych zwierząt leśnych - najczęściej niedźwiedzia; przedstawiany także jako starzec niewielkiego wzrostu.
Boruta -Znany u Słowian zachodnich demon leśny; patrz "Borowy"
Buba - patrz "Baba Jaga"
Brzeginia lub brzeginka - demon w postaci górskiej lub wodnej rusałki. Miała być strażniczą skarbów.
Postać fantastyczna (Osoba Dramatu) utworu Stanisława Wyspiańskiego "Wesele". Chochoł w dramacie ukazuje się Isi, która go odpędza. Obrażenie chochoła (według wierzeń ludowych) wiązało się z niebezpieczeństwem, iż stwór ten zacznie płatać figle. W "Weselu" takim psikusem było rzucenie przez Chochoła zaklęcia na bawiących się gości. W finalnej scenie dramatu usypia weselników, czekających na przybycie Wernyhory.



Chowaniec (ang. familiar) - domowe zwierzę czarownicy. W średniowieczu posiadanie oswojonego zwierzęcia wskazywało, że właściciel może być czarownikiem.
Chmurnik - patrz "Płanetnik"
Cmuk, ćmok, ćmuk - demon występujący w Wielkopolsce, "pamiątka" z czasów pogańskich. Dokładniejszy opis – zatarty
Czarownica - patrz "Baba Jaga"
Czart (czort) w mitologii słowiańskiej zazwyczaj zła lub złośliwa istota demoniczna, po przyjęciu chrześcijaństwa utożsamiana z diabłem.



Darmopych czynił niegodziwców pyszałkami i skazywał ich na ośmieszenie.
Domowik -(Domowy, Domawik, Gospodarz) - Wschodniosłowiański przyjazny demon domowy; życzliwy wobec gospodarzy za okazywaną pomoc.
Dusiołek – postać literacka w twórczości Leśmiana wzorowana na mitologii słowiańskiej. Zapożyczona została także przez Czesława Białczyńskiego do jego autorskiego opracowania demonologii słowiańskiej, według której stanowi jedno ze Stwórz. Złośliwa istota, wzorowana na zmorze, siadająca na piersi i wysysająca z niej dech, zwłaszcza w sytuacji smutku. Postać Dusiołka, opisana przez Bolesława Leśmiana w wierszu pod tytułem Dusiołek jest postacią fikcyjną. Wiersz w sposób metaforyczny przedstawia ludowe wierzenia, w których postacie mityczne i rzeczywiste współistnieją w świadomości ludu.
Dziad (Died)- Wschodniosłowiański demon leśny; patrz "Borowy"
Dziwożona - Południowosłowiański demon wodny o cechach Wiły; nazwa nie jest do końca jasna - można ją rozumieć jako"żony-dziwy" patrz "Wiła"
Dydek - pomniejszy demon z wierzeń prasłowiańskich. Dydków było wiele, ale każdy pełnił inną funkcję i miał swoje imię. Dydki pomagały były jego rycerstwem, wojennym zastępem.



Gad - Duch domowy znany głównie na Białorusi; przedstawianie demonów czuwających nad gospodarstwem domowym miało u Słowian postać gada najczęściej zaskrońca.



Had -patrz "Gad"

-K-

Kaduk karał złośników poważną chorobą, a pojawił się chyba w czasach chrześcijańskich, bo zdradza to jego brzmiące z łacińska imię.
Kat tropił grzeszników na tym i tamtym świecie, a posługiwał się sumieniem, dręcząc je niemiłosiernie.
Kłobuk, kołbuk - demon opiekujący się ogniskiem domowym. Utożsamiany z duszą martwego płodu. Pochodzi z wierzeń ludowych Warmii i Mazur.




Laskowiec - Zachodniosłowiański demon leśny; patrz " Borowy"
Latawiec - Demon śmierci (pochodzący od dusz dzieci) znany u Słowian zachodnich; patrz "Nawka"
Lesowik - Wschodniosłowiański demon leśny; patrz "Borowy"
Leśny Dziad - Wschodniosłowiański demon leśny; patrz "Borowy"
Latawica- demony z wierzeń prasłowiańskich. To zwykle dusze wisielców i straconych złoczyńców. Demony te miały pieczę nad zjawiskami atmosferycznymi. Osobliwie gustowały w wirach i trąbach powietrznych, zaś odmiana zwana płanetnik uwielbiała urządzać gradobicia i oberwania chmury ze szkodą dla ludzi. Demony te były złośliwe, ale niezbyt groźne. Co więcej można je było "obłaskawiać" za pomocą specjalnych zaklęć czy modlitw albo obfitego poczęstunku i wtedy demon taki wręcz sprzyjał wybranym ludziom. Dość często bywał to młynarz, któremu latawica dmuchała odpowiednio w skrzydła wiatraka, jednocześnie zabierając wiatr konkurencji.
Licho - postać z wierzeń starożytnych Słowian, zły demon lasu. Demon lasu zazwyczaj występował jako pospolite małe licho. Cechą tego nieznośnego demona było to, że nigdzie nie mógł długo zagrzać miejsca i całymi dniami wędrował razem z wiatrem po lesie. Przejawem działania Licha było otrząsanie z drzew liści i mącenie kałuż. Licho mąciło również w głowach ludzi wędrujących po lesie, powodując gubienie przez nich drogi. Licho często też chowało potrzebne rzeczy przed wzrokiem ludzi. W mowie potocznej do dnia dzisiejszego istnieją stwierdzenia związane z duchem lasu. Przykłady to: licho nie śpi, licho zakryło, licho wzięło i gdzieś poniosło, gdzieś go licho niesie.

-Ł-

Łaźnik (ros. Bannik) – w ludowej mitologii rosyjskiej patron kąpieli i pan łaźni o wyglądzie małego człowieczka z długimi, ciemnymi i zmierzwionymi włosami na dużej głowie. Łaźnik miał także ostre zęby, długi nos i nienaturalnie długie kończyny. Łaźniki były nieco złośliwymi demonami. Potrafiły tworzyć kłęby gorącej pary, którymi parzyły upatrzone ofiary. Mogły też teleportować korzystającego z łaźni nad najbliższą rzekę i tam utopić, bądź zostawić na pastwę wodnika. Aby ochronić się przed nimi, nad drzwiami do łaźni wieszano podkowę, a na noc zostawiano trochę wody, by go uszczęśliwić. Pomocne też były żelazne talizmany. Łaźnik, łaźnicy- w okresie wczesnego średniowiecza grupa książęcej ludności służebnej, która zajmowała się obsługą łaźni monarchy. Świadectwem ich istnienia są nazwy typu Łaźniki, którą nosi kilka osad w Polsce, położonych w sąsiedztwie starych grodów.
Łobasta- Znany w Rosji demon wodny o cechach Utopca; patrz "Utopiec"



Majka - patrz "Nawka"
Mamuna - Znany na ziemiach polskich żeński demon podmieniający dzieci.
Mara - patrz "Zmora"
Mawka - patrz "Nawka"
Matołek powodował u złych ludzi nietrafne wyobrażenia i przewidzenia, wiodąc ich do samounicestwienia.
Mora - patrz "Zmora"


Nawka - (Nawija, Mawka, Majka) - Znany na Bałkanach demon śmierci pochodzący od dusz dzieci zmarłych śmiercią gwałtowną cechowała je szczególna napastliwość za przerwane życie; niekiedy występują w postaci ptaków zwiastujących swoją obecność przenikliwym piszczeniem; niekiedy kojarzone z demonem wodnym Wodnikiem, który miałby nimi władać; nazwa pochodzi od prasłowiańskiego


Owinnik, zwany również Gumiennikiem - demon słowiański wywodzący się z terenów Rusi. Miały postać małych dziadków mieszkających w kącie stodoły. Pod postacią czarnego kota niszczył zbiory. Aby go uspokoić, należału złożyć mu ofiarę z pierwszych ziaren nowego zbioru.
Obłocznik - patrz "Płanetnik"
Oczeretnik - Wschodniosłowiański duch leśny; patrz "Borowy"
Ogniki (zwane także świecnikami, świczkami bądź świetlikami bagiennymi) - w mitologii słowiańskiej były to małe demony, które rozpalały migoczące światełka koloru żółtego bądź niebieskiego, najczęściej pojawiające się nocą ponad bagnami i moczarami, rzadziej na polach. Migotaniem sowich światełek mamiły one ludzi przechodzących przez takie właśnie tereny, tak, że gubili oni drogę i mogli błąkać się w jej poszukiwaniu przez całą noc - mogły go nawet uśmiercić. Jednakże zdarzało się również, że ogniki litowały się nad zagubionym człowiekiem i wskazywały mu właściwy kierunek. Podobno kiedy podróżnemu udało się schwytać takiego właśnie ognika - jednak zdarzało się to bardzo rzadko, dlatego też nie wiemy, jak wyglądał ów demon - mógł on w zamian za wypuszczenie spełnić jakieś jego życzenie, a kiedy ogniki zapalały swoje światełka, w pobliżu działy się przedziwne rzeczy. Według różnych opowieści, ogniki zapalały światła tylko wtedy, kiedy w pobliżu był jakiś groźniejszy demon, taki jak np. Bies. Słowianie wierzyli, że ognikami stawali się po śmierci dusze ludzi okrutnych, obojętnych na krzywdę ludzką, złych i nieuczciwych. Poprzez swoje mamienie ludzi odpokutowywały one za krzywdy wyrządzone innym ludziom za życia. Dzisiaj zjawisko zapalania się "światełek ogników" na bagnach tłumaczy się występowaniem samozapłonu fosforowodoru PH3.


Paskuda przeszkadzał w zbytkach i uciechach.
Płanetnik - (Obłocznik, Chmurnik)- Demon powietrzny znany w Polsce i na Ukrainie; jest wcieleniem młodych mężczyzn wciągniętych w chmury tuż przed burzą miał właściwość sterowania chmurami, był gromowładny.
Płonek( Boginiak, Odmieniec) - Dziecko podmienione podczas nieuwagi rodziców przez Wiły lub Rusałki; niekiedy powodem podmiany był zbyt długi okres, w którym dziecko nie zostało jeszcze ochrzczone.
Pływnik-patrz "Utopiec"
Południca - Przypołudnica) - Demon powietrzny żeński znany w Polsce; Południca pojawiała się w południe powstając z wiru powietrznego (lub wg innych wersji biorąc swój początek z dusz osób zmarłych przed ślubem); miała negatywny wpływ na pracujących w polu.
Przypołudnica - patrz "Południca"
Pokusa był jedynym Dydkiem kuszącym do złego. Czynił to jednak tylko ludziom niegodnym, by się zatracili w złu niczym komary w ogniu.
Poroniec to w mitologii słowiańskiej pomniejszy złośliwy stworz groźny szczególnie dla kobiet. Młode brzemienne kobiety były nocą lub w lesie straszone przez Porońca i jeśli tylko poddały się lękom zaczęły uciekać, to stworz próbował zabrać im nienarodzone dziecko, którego ciałem żywił się. Porońcem stawało się najczęściej dziecko urodzone martwe, nie pochowane zgodnie z obyczajem, lub zgodnie z nazwą z poronienia ciąży.
Przechera zarażał zarozumialców chorobą mędrkowania, czyniąc z nich głupio-mądrych.



Raróg - w mitologii Słowian był to święty sokół przyboczny Swaroga (m.in. pod którego postacią bóg ten mógł się objawiać). Strażnik Wyraju oraz Prawii, czyli krainy bogów (zobacz: Drzewo Świata). Wierzono, że Raróg posiadał ognisty wzrok, który potrafił zmienić ludzi w dziwolągów i cudaków, a nawet zabić (ślad tej wiary zachował się nawet w polskim porzekadle patrzeć na coś, jak na raroga- patrzeć na kogoś jak na dziwne zjawisko, z pewnym uprzedzeniem, niechętnie). Potrafił zmieniać rozmiary na tyle, że mieścił się w kieszeni. W Rosji ptak ten przetrwał w mitach oraz baśniach jako Żar Ptak.
Rogalec podsycał i wzmacniał wiarę w niepoważne zabobony, przesądy i gusła u tych, którzy nie chcieli wierzyć w słowiańskie bogi.
Rokita - imię jednego z diabłów, występującego w polskich podaniach ludowych. Rokita był bardzo hojnym rozbójnikiem w Domaradzu. Mieszkał na górze Chyb z innymi zbójnikami. Okradał kupców przyjeżdżających do Domaradza, skradzionymi łupami obdarowywał chłopów. Według innej wersji legendy Rokita, zwany inaczej Rokietnikiem był złą duszą zamieszkującą bagna (stąd jego nazwa pochodząca od mchuczęsto występującego w środkowoeuropejskich lasach i nad bagnami) i topiącą tych, którzy wdarli się na teren jego siedliszcza.
Rusałka - Demony wodne żyjące nad brzegami rzek i jezior; występowały w postaci młodych dziewcząt o długich wiecznie wilgotnych włosach (niekiedy o przenikliwym ciele, przez które widać wnętrzności); swoim urokiem oraz śpiewem wabiły młodych mężczyzn, a ten który uległ i zbliżył się do kręgu Rusałek tańczył w nim, aż do całkowitego wyczerpania i śmierci lub został zniewolony pieszczotami, które doprowadzały go do śmierci; Rusałki są znane niemalże wyłącznie na Białorusi i są prawdopodobnie słowiańską pożyczką rzymskiej "rosalii"- czas i sposób zapożyczenia nie są jasne; patrz też "Wiła"
Rzędzicha budził tęsknotę rządzenia u ludzi tego niegodnych, co ostatecznie kończyło się totalnym ośmieszeniem. Jak zapowtórzy " Dotykał on także niewiasty, mężowskiej władzy w domu chciwe, które z tego powodu nazywano Rzędzichami.



Samodziwa -Południowosłowiański demon wodny o cechach Wiły; patrz "Wiła"
Samowiła-Południowosłowiański demon wodny o cechach Wiły; patrz "Wiła"
Skarbnik-Duch kopalni wędrujący jej korytarzami; nie zawsze życzliwy, pilnujący swoich bogactw ukrytych, gdzieś w najgłębszych korytarzach.
Smółka rozkochiwał rozpustnych młodzieńców w starych kobietach, więc lubiły go panny w podeszłym wieku.
Sobierad rozwijał najpierw w duszy niegodziwego człowieka samouwielbienie i sobkowstwo, a potem pokazywał mu własne zadufanie.
Strzyga(Strzygoń, Strzyg, Strzyżeń) - Demon śmierci w postaci ptaka (sowy) znany u Słowian zachodnich wysysający krew swoim ofiarom; słowiańska Strzyga jest prawdopodobnie pożyczką łacińską ("Striga"), nieznane są czas i droga zapożyczenia; niewykluczone, że Strzyga zastąpiła w zachodniej Słowiańszczyźnie Upiora.
Szumrak wzmagał pychę i warcholstwo

-Ś-

Światła - w mitologii słowiańskiej demony w postaci unoszących się nad ziemią świetlnych kul. Neutralne lub szkodliwe wobec ludzi.



Topielec(topiec)- patrz "Utopiec"



UbożęDomowy, Domawik, Gospodarz) - Znany na ziemiach polskich życzliwy demon domowy; nazwa pochodzi od słowa "bóg" oznaczającego bogactwa, a w zestawieniu "u-bogi" jako przysparzający bogactw lub według drugiej wersji jako "nie posiadający bogactw" żył pod kominem, pod progiem, na strychu szczególnie aktywny był w nocy, gdy pojawiając się tu i tam sprawdzał pracę gospodarza i poprawiał ją dla Ubożęcia pozostawiano resztki posiłków (szczególnie w Wielki Czwartek), on w zamian ostrzegał gospodarzy przed niebezpieczeństwami.
Upiór(Upir) - Przez Słowian uznawany za żywego trupa demon śmierci żywiący się krwią i ciałem ludzkim; Upiory pochodzą od dusz wisielców i samobójców; szczególnie napastliwe w stosunku do własnej rodziny.
Utopiec(Utopek, Pływnik, Wirnik) - Złowrogi demon wodny pochodzący od dusz osób utopionych; pod różnymi nazwami znany w całej Słowiańszczyźnie; zamieszkiwał akweny wodne; występował w postaci ryby, niekiedy wychodził z jezior i rzek pojawiając się w postaci ludzkiej, demona można było poznać po ociekającej z niego wodzie oraz kałużach, które pozostawiał wszędzie tam, gdzie się pojawił.



Velevitka - Demon śmierci znany na Kaszubach prawdopodobnie wcielenie Welesa.



Wampir(Wąpir, Wąpierz, Ząpir) - Demon śmierci, wcielenie dusz wisielców i samobójców; nazwa wg Brucknera pochodzi o prasłowiańskiego "*ząpir" czyli "wydęty" cechowało go pastwienie się nad ofiarą, aż do śmierci.
Wilczy Pasterz(Vucji Pastir) - Południowosłowiański demon leśny; patrz "Borowy".
Wij - jeden z dwóch znanych z imienia smoków z mitologii słowiańskiej. Ze względu na fragmentaryczność przekazów możliwe jest jedynie schematyczne odtworzenie tej postaci. Wij zamieszkiwał podziemia, prawdopodobnie będąc sługą Czarnoboga lub Niji i dowódcą piekielnych armii. Wij podobno prawie cały czas spał. Jego wzrok miał zabijać, a powieki były tak ciężkie, że pomniejsze demony musiały je stale podtrzymywać widłami. Wij miał gromadzić armię ciemności do ostatecznego uderzenia. W przekazach znajdują się także ślady mitu o walce Peruna z samym Wijem i z jego armią.
Wilkołak - w wielu mitologiach (m.in. słowiańskiej i germańskiej) i legendach człowiek, który potrafił się przekształcić w wilka. Był wtedy groźny dla innych ludzi i zwierząt domowych, gdyż atakował je w morderczym szale. Wierzono że wilkołakiem można stać się za sprawą rzuconego uroku, po ukąszeniu przez innego wilkołaka. Przeistoczenie w wilka było również możliwe dzięki natarciu się specjalną maścią albo włożenie na się zaczarowanego pasa czy zwierzęcej skóry.
Wiła Samowiła, Samodziwa, Dziwożona) - Demony wodne żyjące nad brzegami rzek i jezior znane Słowianom południowym i wschodnim; nazwa demona może pochodzić od prasłowiańskiego "*viti" czyli "wić się" przybierały postać młodych dziewcząt, czasem łabędzi; Wiły niekoniecznie miały złowrogi charakter: zapewniały dobre połowy rybakom, lecz rozgniewane utrudniały życie w najróżniejszy sposób: rwały sieci, płoszyły ryby, podmieniały lub porywały dzieci (dziecko, które wychowywało się wśród Wił nie było już potem normalnym dzieckiem - stawało się uciążliwe, nadpobudliwe, miało nieproporcjonalne części ciała lub przeciwnie stawało się zamknięte i lękliwe; dzieci takie znane są jako: płonki, boginiaki, odmieńce); istniał przesąd, że kto zobaczy Wiłę będzie za nią tęsknił przez całe życie; Wiły były wcieleniem dusz dziewcząt zmarłych w młodym wieku.
Wirnik- patrz "Utopiec"
Wodjanoj- Wschodniosłowiańska odmiana Wodnika; patrz "Wodnik"
Wodnik(Wodianoj) - Demon wodny uchodzący za władcę wód oraz innych demonów wodnych (Utopców itp.); występował w postaci ryby (wyróżniającej się wielkością wśród innych ryb); corocznie żądał ofiar (topielców) tropiąc nieostrożnych kąpiących się; aby zapobiec ofiarom z ludzi składano mu celowe ofiary ze zwierząt (kur, koni itp.).
Wróg kazał widzieć złym ludziom w przyjacielu wroga i w ten sposób pozbawiał ich przyjaźni i życzliwości.

-J-

Jędzon posługiwał się jako karą wyrzutami sumienia.



Złydzień (Kauk) to chytry i złośliwy karzeł mający postać starego dziecka. We dnie kusił on ludzi do lubieżności, a straszył ich w nocy. Nieposłusznych wrzucał do studni, wprowadzał na błota i chrapy, i topił w rzekach, wieszał po drzewach. Gdzie się rozgościł, tam ludzie odchodzili od rozumu i kończyli samobójstwem. Najzłośliwsza w zastępach Peklenca to była istota.
Zmora(Mora, Mara) - Duch śmierci pochodzący w głównej mierze z dusz osób zamordowanych; znany Słowianom zachodnim i południowym.
Zwid - lub Swida, Dubowy Strom - słowiański demon opiekujący się dębami. Posiadał zadziwiającą moc- każdemu, komu się ukazał, tego, w niedługim czasie, spotykała nagła śmierć.

-Ż-

Żmij-W tradycji polskiej duch powietrzny, przyjazny człowiekowi; walczący razem z Perunem przeciwko siłom śmierci; w innych częściach ziem zamieszkanych przez Słowian wcielenie Welesa o złowrogim nastawieniu do ludzi.
Żyr - demon ruski, jego imię znaczy tłuszcz. Uosobienie obżarstwa czy raczej dobrobytu. Odpowiednik Spora.

Wersja : 3 (Aktualizacja literek Od Ł-Ż)
Obrazki literek wzięte z http://www.fromoldbooks.org/